هم مثلا: إنصافسز أهلِ إلحادڭ مبالغه ظن ايتدكلرى حتّى محال بر مبالغه و مجازفه توهّم ايتدكلرى برى ده، عمللرڭ ثوابنه دائر و بعض سوره‌لرڭ فضيلتلرى حقّنده گلن روايتلردر. مثلا: ”فاتحه‌نڭ قرآن قدر ثوابى واردر.“ ”سورۀِ إخلاص ثُلثِ قرآن“، ”سورۀِ اِذَا زُلْزِلَتِ اْلاَرْضُ، رُبع“ ”سورۀِ قُلْ يَا اَيُّهَا الْكَافِرُونَ رُبع“، ”سورۀِ يٰس اون دفعه قرآن قدر“ اولديغنه روايت واردر. ايشته إنصافسز و دقّتسز إنسانلر ديمشلر كه: ”شو محالدر. چونكه قرآن ايچنده يٰس و اوته‌كى فضيلتلى اولانلر ده واردر. اونڭ ايچون معناسز اولور.“

الجواب : حقيقتى شودر كه: قرآنِ حكيمڭ هر بر حرفنڭ بر ثوابى وار، بر حسنه‌در. فضلِ إلٰهيدن او حرفلرڭ ثوابى سنبلله‌نير، بعضًا اون دانه ويرر، بعضًا يتمش، بعضًا يدى يوز (آيت الكرسى حرفلرى گبى)، بعضًا بيڭ بشيوز (سورۀِ إخلاصڭ حرفلرى گبى)، بعضًا اون بيڭ (ليلۀِ براتده اوقونان آيتلر و مقبول وقتلره تصادف ايدنلر گبى) و بعضًا اوتوز بيڭ (مثلا خشخاش تخمنڭ كثرتى مِثللو، ليلۀِ قدرده اوقونان آيتلر گبى). و او گيجه بيڭ آيه مقابل إشارتيله، بر حرفنڭ او گيجه‌ده اوتوز بيڭ ثوابى اولور آڭلاشيلير. ايشته قرآنِ حكيم، تضاعفِ ثوابيله برابر ألبته موازنه‌يه گلمز و گله‌ميور. بلكه أصل ثواب ايله بعض سوره‌لرله موازنه‌يه گله‌بيلير.

مثلا: ايچنده مصر أكيلمش بر تارلا فرض ايده‌لم كه، بيڭ دانه أكيلمش. بعض حبّه‌لرى يدى سنبل ويرمش فرض ايتسه‌ك، هر بر سنبلده يوزر دانه اولمش ايسه، او وقت تك بر حبّه بتون تارلانڭ ايكى ثُلثنه مقابل اولويور. مثلا: بريسى ده اون سنبل ويرمش، هر برنده ايكى يوز دانه ويرمش، او وقت بر تك حبّه أصل تارلاده‌كى حبّه‌لرڭ ايكى مِثلى قدردر. و هكذا قياس ايت.

شيمدى قرآنِ حكيمى نورانى، مقدّس بر مزرعۀِ سماويه تصوّر ايدييورز. ايشته هر بر حرفى أصل ثوابيله برر حبّه حكمنده‌در. اونلرڭ سنبللرى نظره آلينميه‌جق. سورۀِ يٰس، إخلاص، فاتحه، قُلْ يَا اَيُّهَا الْكَافِرُونَ، اِذَا زُلْزِلَتِ اْلاَرْضُ گبى سائر فضيلتلرينه دائر روايت ايديلن سوره و آيتلرله موازنه ايديله‌بيلير. مثلا: قرآنِ حكيمڭ اوچ يوز بيڭ آلتى يوز يگرمى حرفى اولديغندن، سورۀِ إخلاص بسمله ايله برابر آلتمش طوقوزدر. اوچ دفعه آلتمش طوقوز، ايكى يوز يدى حرفدر. ديمك سورۀِ إخلاصڭ هر بر حرفنڭ حسنه‌لرى، بيڭ بشيوزه ياقيندر. ايشته سورۀِ يٰس‌ڭ حروفاتى حساب ايديلسه، قرآنِ حكيمڭ مجموعِ حروفاتنه نسبت ايديلسه و اون دفعه مضاعف اولماسى نظره آلينسه شويله بر نتيجه چيقار كه: يٰس شريفڭ هر بر حرفى تقريبًا بشيوزه ياقين ثوابى واردر. يعنى او قدر حسنه صاييلابيلير. ايشته بوڭا قياسًا باشقه‌لرينى دخى تطبيق ايتسه‌ڭ، نه قدر لطيف و گوزل و طوغرى و مجازفه‌سز بر حقيقت اولديغنى آڭلارسڭ.