مثلا: {وَ الشَّمْسُ تَجْرِى لِمُسْتَقَرٍّ لَهَا} ده‌كى ”لام“؛ هم كندى معناسنى، هم ”فى“ معناسنى، هم ”إلى“ معناسنى إفاده ايدر. ايشته {لِمُسْتَقَرٍّ} ڭ لامى، عوام او لامى ”إلى“ معناسنده گوروب فهم ايدر كه؛ سزه نسبةً ايشيق ويريجى، ايصينديريجى متحرّك بر لامبا اولان گونش، ألبته بر گون سيرى بيته‌جك، محلِّ قرارينه يتيشه‌جك، سزه فائده‌سى طوقونميه‌جق بر صورت آلاجقدر، آڭلار. او ده، خالقِ ذو الجلالڭ گونشه باغلاديغى بيوك نعمتلرى دوشونه‌رك ”سبحان اﷲ، الحمد ِﷲ“ دير. و عالمه دخى او لامى ”إلى“ معناسنده گوسترر. فقط گونشى يالڭز بر لامبا دگل، بلكه بهار و ياز تزگاهنده طوقونان منسوجاتِ ربّانيه‌نڭ بر مكيگى، گيجه گوندوز صحيفه‌لرنده يازيلان مكتوباتِ صمدانيه‌نڭ مركّبى، نور بر حقّه‌سى صورتنده تصوّر ايده‌رك گونشڭ جريانِ صوريسى علامت اولديغى و إشارت ايتديگى إنتظاماتِ عالمى دوشونديره‌رك صانعِ حكيمڭ صنعتنه ”ما شاء اﷲ“ و حكمتنه ”بارك اﷲ“ دييه‌رك سجده‌يه قپانير. و قوزموغرافياجى بر فيلسوفه لامى ”فى“ معناسنده شويله إفهام ايدر كه: گونش، كندى مركزنده و محورى اوزرنده زنبرك‌وارى بر جريان ايله منظومه‌سنى أمرِ إلٰهى ايله تنظيم ايدوب تحريك ايدر. شويله بر ساعتِ كبرايى خلق ايدوب تنظيم ايدن صانعِ ذو الجلالنه قارشى كمالِ حيرت و إستحسان ايله ”اَلْعَظَمَةُ ِﷲِ وَ الْقُدْرَةُ ِﷲِ“ دير، فلسفه‌يى آتار، حكمتِ قرآنيه‌يه گيرر. و دقّتلى بر حكيمه شو لامى، هم علّت معناسنده، هم ظرفيت معناسنده طوتديروب شويله إفهام ايدر كه: ”صانعِ حكيم، ايشلرينه أسبابِ ظاهريه‌يى پرده ايتديگندن، جاذبۀِ عموميه نامنده بر قانونِ إلٰهيسيله صاپان طاشلرى گبى سيّاره‌لرى گونشله باغلامش و او جاذبه ايله مختلف فقط منتظم حركتله او سيّاره‌لرى دائرۀِ حكمتنده دونديرييور و او جاذبه‌يى توليد ايچون گونشڭ كندى مركزنده حركتنى ظاهرى بر سبب ايتمش. ديمك {لِمُسْتَقَرٍّ} معناسى: {فِى مُسْتَقَرٍّ لَهَا ِلاِسْتِقْرَارِ مَنْظُومَتِهَا} يعنى، كندى مستقرّى ايچنده منظومه‌سنڭ إستقرارى و نظامى ايچون حركت ايدييور. چونكه حركت حرارتى، حرارت قوّتى، قوّت جاذبه‌يى ظاهرًا توليد ايدر گبى بر عادتِ إلٰهيه، بر قانونِ ربّانيدر. ايشته شو حكيم، بويله بر حكمتى، قرآنڭ بر حرفندن فهم ايتديگى زمان، ”الحمد ِﷲ قرآنده‌در حق حكمت، فلسفه‌يى بش پاره‌يه صايمام“ دير. و شاعرانه بر فكر و قلب صاحبنه شو ”لام“دن و إستقراردن شويله بر معنا فهمنه گلير كه: ”گونش، نورانى بر آغاجدر. سيّاره‌لر اونڭ متحرّك ميوه‌لرى... آغاجلرڭ خلافنه اولارق گونش سيلكينير، تا او ميوه‌لر دوشمه‌سين. أگر سيلكنمزسه، دوشوب طاغيلاجقلر.“ هم تخيّل ايده‌بيلير كه: ”شمس مجذوب بر سَرْذاكردر. حلقۀِ ذكرڭ مركزنده جذبه‌لى بر ذكر ايدر و ايتديرر.“ بر رساله‌ده شو معنايه دائر شويله ديمشدم: ”أوت گونش بر ميوه‌داردر؛ سيلكينير تا دوشمه‌سين سيّار اولان يميشلرى. أگر سكوتيله سكونت أيله‌سه، جذبه قاچار، آغلار فضاده منتظم مجذوبلرى.“