برنجى كلمه: ”بن طوق اولايم، باشقه‌سى آجلقدن ئولسه بڭا نه.“

ايكنجى كلمه: ”سن چاليش، بن ييه‌يم.“

أوت حياتِ إجتماعيۀِ بشريه‌ده خواص و عوام، يعنى زنگينلر و فقيرلر، موازنه‌لريله راحتله ياشارلر. او موازنه‌نڭ أساسى ايسه: خواص طبقه‌سنده مرحمت و شفقت، آشاغيسنده حرمت و إطاعتدر. شيمدى برنجى كلمه، خواص طبقه‌سنى ظلمه، أخلاقسزلغه، مرحمتسزلگه سَوق ايتمشدر. ايكنجى كلمه، عوامى كينه، حسده، مبارزه‌يه سَوق ايدوب راحتِ بشريه‌يى بر قاچ عصردر سلب ايتديگى گبى؛ شو عصرده سعى، سرمايه ايله مبارزه نتيجه‌سى هركسجه معلوم اولان آوروپا حادثاتِ عظيمه‌سى ميدانه گلدى. ايشته مدنيت، بتون جمعياتِ خيريه ايله و أخلاقى مكتبلريله و شديد إنضباط و نظاماتيله، بشرڭ او ايكى طبقه‌سنى مصالحه ايده‌مديگى گبى، حياتِ بشرڭ ايكى مدهش ياره‌سنى تداوى ايده‌مه‌مشدر. قرآن، برنجى كلمه‌يى أساسندن ”وجوبِ زكات“ ايله قلع ايدر، تداوى ايدر. ايكنجى كلمه‌نڭ أساسنى ”حرمتِ ربا“ ايله قلع ايدوب تداوى ايدر. أوت، آيتِ قرآنيه عالم قپوسنده طوروب ربايه ياساقدر دير. ”غاوغه قپوسنى قپامق ايچون بانقه قپوسنى قپايڭز“ دييه‌رك إنسانلره فرمان ايدر. شاكردلرينه ”گيرمه‌يڭز“ أمر ايدر.

ايكنجى أساس: مدنيت، تعدّدِ أزواجى قبول ايتمييور. قرآنڭ او حكمنى كندينه مخالف حكمت و مصلحتِ بشريه‌يه منافى تلقّى ايدر. أوت أگر إزدواجده‌كى حكمت، يالڭز قضاىِ شهوت اولسه، تعدّد بِالعكس اولمالى. حالبوكه، حتّى بتون حيواناتڭ شهادتيله و إزدواج ايدن نباتاتڭ تصديقيله ثابتدر كه؛ إزدواجڭ حكمتى و غايه‌سى، تناسلدر. قضاىِ شهوت لذّتى ايسه، او وظيفه‌يى گورديرمك ايچون رحمت طرفندن ويريلن بر اجرتِ جزئيه‌در. مادام حكمةً، حقيقةً، إزدواج نسل ايچوندر، نوعڭ بقاسى ايچوندر. ألبته، بر سنه‌ده يالڭز بر دفعه تولّده قابل و آيڭ يالڭز ياريسنده قابلِ تلقّح اولان و أللى سنه‌ده يأسه دوشن بر قادين، أكثرى وقتده تا يوز سنه‌يه قدر قابلِ تلقيح بر أركگه كافى گلمديگندن، مدنيت پك چوق فاحشه‌خانه‌لرى قبول ايتمگه مجبوردر.