سوزلر | يگرمى بشنجى سوز | 545
(485-611)

اوچنجى أساس: محاكمه‌سز مدنيت، قرآن قادينه ثُلث ويرديگى ايچون آيتى تنقيد ايدر. حالبوكه حياتِ إجتماعيه‌ده أكثر أحكام، أكثريت إعتباريله اولديغندن؛ أكثريت إعتباريله بر قادين، كندينى حمايه ايده‌جك بريسنى بولور. أركك ايسه، اوڭا يوك اولاجق و نفقه‌سنى اوڭا بيراقه‌جق بريسيله تشريكِ مساعى ايتمگه مجبور اولور. ايشته بو صورتده بر قادين، پدرندن ياريسنى آلسه، قوجه‌سى نقصانيتنى تأمين ايدر. أركك، پدرندن ايكى پارچه آلسه، بر پارچه‌سنى تزوّج ايتديگى قادينڭ إداره‌سنه ويره‌جك؛ قيز قارداشنه مساوى گلير. ايشته عدالتِ قرآنيه بويله إقتضا ايدر، بويله حكم ايتمشدر. (حاشيه)


دردنجى أساس: صنم‌پرستلگى شدّتله قرآن منع ايتديگى گبى، صنم‌پرستلگڭ بر نوع تقليدى اولان صورت‌پرستلگى ده منع ايدر. مدنيت ايسه، صورتلرى كندى محاسنندن صايوب قرآنه معارضه ايتمك ايسته‌مش. حالبوكه گولگه‌لى گولگه‌سز صورتلر، يا بر ظلمِ متحجّر ويا بر رياىِ متجسّد ويا بر هوسِ متجسّمدر كه، بشرى ظلمه و ريايه و هوايه، هوسى قامچيلايوب تشويق ايدر. هم قرآن مرحمةً، قادينلرڭ حرمتنى محافظه ايچون، حيا پرده‌سنى طاقماسنى أمر ايدر. تا هوساتِ رذيله‌نڭ آياغى آلتنده او شفقت معدنلرى ذلّت چكمه‌سينلر. آلَتِ هوسات، أهمّيتسز بر متاع حكمنه گچمه‌سينلر.(حاشيه*) مدنيت ايسه، قادينلرى يووالرندن چيقاروب، پرده‌لرينى ييرتوب، بشرى ده باشدن چيقارمشدر. حالبوكه عائله حياتى، قادين أركك مابيْننده متقابل حرمت و محبّتله دوام ايدر. حالبوكه آچيق صاچيقلق، صميمى حرمت و محبّتى إزاله ايدوب عائله‌وى حياتى زهرله‌مشدر. خصوصًا صورت‌پرستلك، أخلاقى فنا حالده صارصديغى و سقوطِ روحه سببيت ويرديگى شونڭله آڭلاشيلير: ناصلكه مرحومه و رحمته محتاج بر گوزل قادين جنازه‌سنه نظرِ شهوت و هوسله باقمق، نه قدر أخلاقى تخريب ايدر. اويله ده: ئولمش قادينلرڭ صورتلرينه وياخود صاغ قادينلرڭ كوچك جنازه‌لرى حكمنده اولان صورتلرينه هوس‌پرورانه باقمق، دريندن درينه حسّياتِ علويۀِ’ِ إنسانيه‌يى صارصار، تخريب ايدر.


سس يوق