ايكنجى شعله: ايكنجى شعله‌نڭ ”اوچ نورى“ وار.

برنجى نور: قرآنِ معجز البيانڭ هيئتِ مجموعه‌سنده رائق بر سلاست، فائق بر سلامت، متين بر تساند، محكم بر تناسب، جمله‌لرى و هيئتلرى مابيْننده قوى بر تعاون؛ و آيتلر و مقصدلرى مابيْننده علوى بر تجاوب اولديغنى علمِ بيان و فنِّ معانى و بيانى‌نڭ زمخشرى، سكّاكى، عبد القاهرِ جُرجانى گبى بيڭلرله داهى إماملرڭ شهادتيله ثابت اولديغى حالده؛ او تجاوب و تعاون و تساندى و سلاست و سلامتى قيره‌جق، بوزاجق سكز طوقوز مهمّ أسباب بولونوركن، او أسباب بوزمغه دگل، بلكه سلاستنه، سلامتنه، تساندينه قوّت ويرمشدر. يالڭز، او أسباب بر درجه حكمنى إجرا ايدوب، باشلرينى پردۀِ نظام و سلاستدن چيقارمشلر. فقط ناصلكه يكنسق، دوز بر آغاجڭ گووده‌سندن بر قسم چيقينتيلر، سيوريجكلر چيقار. لٰكن آغاجڭ تناسبنى بوزمق ايچون چيقمييورلر. بلكه، او آغاجڭ زينتلى تكمّلنه و جمالنه مدار اولان ميوه‌يى ويرمك ايچون چيقييورلر. عينًا بونڭ گبى، شو أسباب دخى، قرآنڭ سلاستِ نظمنه قيمتدار معنالرى إفاده ايچون سيورى باشلرينى چيقارييورلر.

ايشته او قرآنِ مبين، يگرمى سنه‌ده حاجتلرڭ موقعلرى إعتباريله نجم نجم اولارق، متفرّق پارچه پارچه نزول ايتديگى حالده، اويله بر كمالِ تناسبى واردر كه، گويا بر دفعه‌ده نازل اولمش گبى بر مناسبت گوسترييور. هم او قرآن، يگرمى سنه‌ده، هم مختلف، متباين أسبابِ نزوله گوره گلديگى حالده، تساندڭ كمالنى اويله گوسترييور؛ گويا بر سببِ واحدله نزول ايتمشدر. هم او قرآن، متفاوت و مكرّر سؤاللرڭ جوابى اولارق گلديگى حالده، نهايت إمتزاج و إتّحادى گوسترييور. گويا بر سؤالِ واحدڭ جوابيدر. هم قرآن متغاير، متعدّد حادثاتڭ أحكامنى بيان ايچون گلديگى حالده، اويله بر كمالِ إنتظامى گوسترييور كه، گويا بر حادثۀِ واحدڭ بيانيدر. هم قرآن متخالف، متنوّع حالتده حدسز مخاطبلرڭ فهملرينه مناسب اُسلوبلرده تنزّلاتِ كلاميه ايله نازل اولديغى حالده، اويله بر حسنِ تماثل و گوزل بر سلاست گوسترييور كه، گويا حالت بردر، بر درجۀِ فهمدر؛ صو گبى آقار بر سلاست گوسترييور. هم او قرآن متباعد، متعدّد مخاطبين أصنافنه متوجّهًا متكلّم اولديغى حالده، اويله بر سهولتِ بيانى، بر جزالتِ نظامى بر وضوحِ إفهامى وار كه؛ گويا مخاطبى بر صنفدر. حتّى هر بر صنف ظن ايدر كه، بِالأصاله مخاطب يالڭز كنديسيدر. هم قرآن، متفاوت متدرّج إرشادى بعض غايه‌لره ايصال و هدايت ايتمك ايچون نازل اولديغى حالده، اويله بر كمالِ إستقامت، اويله بر دقّتِ موازنت، اويله بر حسنِ إنتظام واردر كه؛ گويا مقصد بردر.