برنجى موقفده ناصل بر ذرّه‌دن باشلادق، تا ييلديزلره و سماواته قدر سكّۀِ توحيدى گوستردك. قرآنِ حكيم شو نوع آياتله، ييلديزلردن و سماواتدن طوتوب، تا ذرّه‌لره قدر، شركى طرد ايدر. شويله إشارت ايدر و معنًا دير:

سماوات و أرضى بويله منتظم خلق ايدن بر قديرِ مطلقڭ، ألبته دوائرِ مصنوعاتندن اولان منظومۀِ شمسيه بِالبداهه اونڭ قبضۀِ تصرّفنده‌در. مادام او قديرِ مطلق، شمسى سيّاراتيله قبضۀِ تصرّفنده طوتويور و تنظيم و تسخير و تدوير ايدييور. ألبته او منظومۀِ شمسيه‌نڭ بر جزئى و شمس ايله باغلانان كُرۀِ أرض دخى قبضۀِ تصرّفنده و تدبير و تدويرنده‌در. مادام كُرۀِ أرض، قبضۀِ تصرّفنده و تدبير و تدويرنده‌در؛ بِالبداهه أرضڭ يوزنده يازيلان و ايجاد ايديلن و يرڭ ميوه‌لرى و غاياتى حكمنده اولان مصنوعات دخى، اونڭ قبضۀِ ربوبيتنده و تربيه‌سنده‌در. مادام بتون زمينڭ يوزينه سريلن و سرپيلن و يوزينى يالديزلايان و زينتلنديرن و هر زمان تازه‌له‌نن، گلوب گيدن و زمين اونلرله طولوب بوشالان عموم مصنوعات، قبضۀِ قدرت و علمنده‌در و عدل و حكمتنڭ ميزانيله ئولچولوب و تنظيم ايديلير. مادام بتون أنواع، اونڭ قبضۀِ قدرتنده‌در. ألبته او أنواعڭ منتظم و مكمّل فردلرى و عالمڭ كوچك مثالِ مصغّرلرى و أنواعِ كائناتڭ بلانچولرى و كتابِ عالمڭ كوچوجك فهرسته‌لرى حكمنده اولان جزئى فردلرى، بِالبداهه اونڭ قبضۀِ ربوبيتنده و ايجادنده‌در و تدوير و تربيه‌سنده‌در. مادام هر بر ذى‌حيات، قبضۀِ تدبير و تربيه‌سنده‌در. ألبته او ذى‌حياتڭ وجودينى تشكيل ايدن حجيرات و كريوات و أعضا و أعصاب؛ بِالبداهه اونڭ قبضۀِ علم و قدرتنده‌در. مادام هر بر حجيره و قانده‌كى هر بر كريوات، اونڭ تحت أمرنده‌در و دائرۀِ تصرّفنده‌در و اونڭ قانونيله حركت ايدرلر. ألبته بتون بونلرڭ مادّۀِ أساسيه‌سى و بتون اونلرده‌كى نقشِ صنعته و نسجِ نقشه مكيكلر و يايلر حكمنده اولان ذرّات دخى بِالضروره اونڭ قبضۀِ قدرتنده و دائرۀِ علمنده‌در و اونڭ أمريله، إذنيله، قوّتيله منتظم حركات ياپار، مكمّل وظائف گورورلر. مادام هر بر ذرّه‌نڭ حركتى و وظيفه گورمسى، اونڭ قانونيله، إذنيله، أمريله‌در. ألبته تشخّصاتِ وجهيه و هركسڭ يوزنده هركسدن اونى تمييز ايده‌جك برر علامتِ فارقه بولونماسى و سيمالر گبى سسلرده، ديللرده آيرى آيرى فرقلر بولونماسى، بِالبداهه اونڭ علم و حكمتيله‌در.