هم شمسه كندى محورى اوستنده جاذبه دينلن معنوى ايپلرى يوماق ياپديرمق ايچون طولاب و چيقريق حكمنده اولان گونشى، بر قديرِ ذو الجلالڭ أمريله دونديروب، او سيّاراتى او معنوى ايپلرله باغلايوب تنظيم ايتمك و گونشى بتون سيّاراتيله ثانيهده بش ساعتلك بر مسافهيى كسديرهجك قدر بر سرعتله، بر تخمينه گوره ”هركول برجى“ طرفنه ويا شمس الشموس جانبنه سَوق ايتمك، ألبته أزل و أبد سلطانى اولان ذاتِ ذو الجلالڭ قدرتيله و أمريلهدر. گويا حشمتِ ربوبيتنى گوسترمك ايچون، بو أمربر نفرلرى حكمنده اولان منظومۀِ شمسيه اوردوسى ايله بر مانوره ياپديرر.
أى قوزموغرافياجى أفندى! هانگى تصادف بو ايشلره قاريشهبيلير؟ هانگى أسبابڭ ألى بوڭا اولاشابيلير؟ هانگى قوّت بوڭا ياناشهبيلير؟ هايدى سن سويله... هيچ بويله بر سلطانِ ذو الجلال، عجزينى گوستروب ملكنه باشقهسنى قاريشديرر مى؟ باخصوص كائناتڭ ميوهسى، نتيجهسى، غايهسى، خلاصهسى اولان ذىحياتلرى، باشقه أللره ويرر مى؟ باشقهسنى مداخله ايتديرر مى؟ باخصوص او ميوهلرڭ أڭ جامعى و او نتيجهلرڭ أڭ مكمّلى و زمينڭ خليفهسى و او سلطانڭ آيينهدار بر مسافرى اولان إنسانلرى باشى بوش بيراقير مى؟ و اونلرى طبيعته و تصادفه حواله ايدوب حشمتِ سلطنتنى هيچه اينديرر مى، كمالِ حكمتنى سقوط ايتديرر مى؟