بر زمان، دنيانڭ بر بيوك مقامنى إشغال ايدن كوچك بر إنسان، شهرت‌پرستلك يولنده بيوك بر قباحت ايشله‌مكله، عالمِ إسلامڭ نظرنده مسخره اولديغى وقت، گچن تمثيلڭ مئالنى اوڭا درس ويردم؛ باشنه ووردم. ايى صارصدى، فقط كنديمى حبِّ جاهدن قورتاره‌مديغم ايچون، او ايقاظم دخى اونى اويانديرمدى.

ايكنجى دسيسه: إنسانده أڭ مهمّ و أساسلى بر حسّ، حسِّ خوفدر. دسّاس ظالملر، بو قورقو طمارندن چوق إستفاده ايتمكده‌درلر. اونڭله، قورقاقلرى گملنديرييورلر. أهلِ دنيانڭ خفيه‌لرى و أهلِ ضلالتڭ پروپاغنده‌جيلرى، عوامڭ و بِالخاصّه علمانڭ بو طمارندن چوق إستفاده ايدييورلر. قورقوتويورلر، أوهاملرينى تحريك ايدييورلر. مثلا: ناصلكه طامده بر آدمى تهلكه‌يه آتمق ايچون، بر دسّاس آدم، او أوهاملينڭ نظرنده ضررلى گورونن بر شيئى گوستروب، وهمنى تحريك ايدوب، قوغه قوغه تا طامڭ كنارينه گلير، باش آشاغى دوشورور، بوينى قيريلير. عينًا اونڭ گبى؛ چوق أهمّيتسز أوهام ايله، چوق أهمّيتلى شيلرى فدا ايتديرييورلر. حتّى بر سينك بنى ايصيرماسين دييه‌رك، ييلانڭ آغزينه گيرر.

بر زمان (اﷲ رحمت ايتسين) مهمّ بر ذات قاييغه بينمكدن قورقويوردى. اونڭ ايله برابر بر آقشام وقتى، إستانبولدن كوپرى‌يه گلدك. قاييغه بينمك لازم گلدى. آرابه يوق. سلطان أيوبه گيتمگه مجبورز. إصرار ايتدم. ديدى: ”قورقويورم، بلكه باتاجغز!“ اوڭا ديدم: ”بو خليجده تخمينًا قاچ قاييق وار؟“ ديدى: ”بلكه بيڭ وار.“ ديدم: ”سنه‌ده قاچ قاييق غرق اولور.“ ديدى: ”بر ايكى دانه، بعض سنه ده هيچ باتماز.“ ديدم: ”سنه قاچ گوندر؟“ ديدى: ”اوچ يوز آلتمش گوندر.“ ديدم: ”سنڭ وهمڭه ايليشن و قورقوڭه طوقونان باتمق إحتمالى، اوچ يوز آلتمش بيڭ إحتمالدن بر تك إحتمالدر. بويله بر إحتمالدن قورقان؛ إنسان دگل، حيوان ده اولاماز!“ هم اوڭا ديدم: ”عجبا قاچ سنه ياشامايى تخمين ايدييورسڭ؟“ ديدى: ”بن إختيارم، بلكه اون سنه داها ياشامه‌م إحتمالى واردر.“ ديدم: ”أجل گيزلى اولديغندن، هر بر گونده ئولمك إحتمالى وار؛ اويله ايسه اوچ بيڭ آلتى يوز گونده هر گون وفاتڭ محتمل. ايشته قاييق گبى اوچ يوز بيڭدن بر إحتمال دگل، بلكه اوچ بيڭدن بر إحتمال ايله بوگون ئولومڭ محتملدر، تيتره و آغلا، وصيت ايت!“ ديدم. عقلى باشنه گلدى، تيتره‌يه‌رك قاييغه بينديردم. قاييق ايچنده اوڭا ديدم: ”جنابِ حق خوف طمارينى حفظِ حيات ايچون ويرمش، حياتى تخريب ايچون دگل! و حياتى آغير و مشكل و أليم و عذاب ياپمق ايچون ويرمه‌مشدر. خوف ايكى، اوچ، درت إحتمالدن بر اولسه.. حتّى بش آلتى إحتمالدن بر اولسه، إحتياطكارانه بر خوف مشروع اولابيلير. فقط يگرمى، اوتوز، قرق إحتمالدن بر إحتمال ايله خوف ايتمك أوهامدر، حياتى عذابه چويرر.“