بشنجى طائفه، فقيرلر و ضعيفلر طائفه‌سيدر. عجبا، حياتڭ آغير تكاليفنى فقيرلك واسطه‌سيله أليم بر طرزده چكن فقيرلرڭ و حياتڭ مدهش دغدغه‌لرينه قارشى چوق متأثّر اولان ضعيفلرڭ، حميتِ ملّيه‌دن حصّه‌لرى يوق ميدر؟ بو بيچاره‌لرڭ يأسنى و ألمنى آرتيران و سفيه بر قسم زنگينلرڭ ملعبۀِ هوساتى و ظالم بر قسم قويلرڭ وسيلۀِ شهرت و شقاوتى اولان فرنك‌مشربانه و پرده‌بيرونانه و فرعونانه مدنيت‌پرورلك نامى آلتنده ياپديغڭز حركاتده ميدر؟ بو بيچاره فقرالرڭ فقيرلك ياره‌سنه مرهم ايسه؛ عنصريت فكرندن دگل، بلكه إسلاميتڭ أجزاخانۀِ قدسيه‌سندن چيقه‌بيلير. ضعيفلرڭ قوّتى و مقاومتى، قراڭلق و تصادفه باغلى، شعورسز، طبيعى فلسفه‌دن آلينماز؛ بلكه حميتِ إسلاميه و قدسى إسلاميت ملّيتندن آلينير!..

آلتنجى طائفه گنجلردر. بو گنجلرڭ گنجلكلرى أگر دائمى اولسه ايدى؛ منفى ملّيتله اونلره ايچيرديگڭز شرابڭ موقّت بر منفعتى، بر فائده‌سى اولوردى. فقط او گنجلگڭ لذّتلى سرخوشلغى؛ إختيارلقله ألمله آييلماسى و او طاتلى اويقونڭ إختيارلق صباحنده أسفله اويانماسيله، او شرابڭ خُمارى و صيقنتيسى اونى چوق آغلاتديره‌جق و او لذّتلى رؤيانڭ زوالنده‌كى ألم، اوڭا چوق حزين تأسّف ايتديره‌جك. ”أيواه! هم گنجلك گيتدى، هم عمر گيتدى، هم مفلس اولارق قبره گيدييورم؛ كاشكه عقلمى باشمه آلسه ايدم.“ ديديره‌جك. عجبا بو طائفه‌نڭ حميتِ ملّيه‌دن حصّه‌سى، آز بر زمانده موقّت بر كيف گورمك ايچون، پك اوزون بر زمانده تأسّفله آغلاتديرمق ميدر؟ يوقسه اونلرڭ سعادتِ دنيويه‌لرى و لذّتِ حياتيه‌لرى؛ او گوزل، شيرين گنجلك نعمتنڭ شكرينى ويرمك صورتنده، او نعمتى سفاهت يولنده دگل، بلكه إستقامت يولنده صرف ايتمكله؛ او فانى گنجلگى، عبادتله معنًا إبقا ايتمك و او گنجلگڭ إستقامتيله دارِ سعادتده أبدى بر گنجلك قزانمقده ميدر؟ ذرّه مقدار شعورڭ وارسه سويله!..