Evet, bu dört ismin cilveleri, en cüz’îden en küllîye kadar cereyan ederler. Meselâ: Nasılki, bu ağacın menşei olan bir çekirdek ismine mazhariyyetle o ağacın gâyet mükemmel proğramını ve îcadının noksansız cihâzâtını ve teşekkülünün bütün şerâitini câmi bir kutucuktur ki: Hâfîziyetin azametini isbat eder.

ismine mazhar olan meyvesi ise; çekirdekleriyle o ağacın işlediği bütün fıtrî vazifelerinin fihristesini ve amellerinin listesini ve hayat-ı sâniyesinin düstûrlarını ihtiva eden bir sandukçadır ki; âzamî derecede hâfîziyete şehâdet eder.

ismine mazhar olan o ağacın sûret-i cismaniyesi ise; öyle tenasüblü ve san’atlı ve süslü bir hulle, bir libas; ve ayrı ayrı nakışlar ve zînetler ve yaldızlı nişanlar ile tezyin edilmiş; güya yetmiş renkli bir hûri elbisesidir ki: Hâfîziyet içinde azamet-i Kudret ve Kemâl-i Hikmet ve Cemâl-i Rahmeti gözlere gösterir.

ismine âyine olan o ağacın içindeki makinesi ise, öyle muntazam ve mükemmel ve mu’cizatlı bir fabrika, bir tezgâh; bir kimyahâne ve hiçbir dalı ve meyveyi ve yaprağı gıdasız bırakmıyan mîzanlı bir kazan-ı erzaktır ki; hâfîziyet içinde Kemâl-i Kudret ve Adâlet ve Cemâl-i Rahmet ve Hikmeti Güneş gibi isbat eder.

Aynen öyle de, Küre-i Arz, senevî mevsimler cihetinde bir ağaçtır. İsm-i Evvel cilvesiyle güz mevsiminde Hâfîziyete emânet edilen bütün tohumlar ve çekirdekler; bahar çarşafını giyen zemîn yüzünün milyarlar dal, budak, meyve veren ve çiçek açan ağacının teşkilâtına dâir İlâhî emirlerin mecmûacıkları ve kaderden gelen düstûrların listeleri ve geçen yazın işlediği vazifelerin küçücük sahife-i amelleri ve defter-i hidematıdır ki, bilbedâhe bir Hafîz-i Zülcelâli Ve’l-ikram’ın hadsiz kudret, adâlet, hikmet, rahmet ile iş gördüğünü gösteriyor.