دردنجى وجه: عملڭ أڭ ايى صورتنى تحرّيدن نشئت ايدن بر وسوسه‌در كه، تقوا ظنّيله تشدّد ايتدكجه حال اوڭا شدّتله‌نير. حتّى بر درجه‌يه وارر كه، او آدم عملڭ داها أولاسنى آراركن، حرامه دوشر. بعضًا بر سنّتڭ آراماسى، بر واجبى ترك ايتديرييور. ”عجبا عملم صحيح اولدى مى؟“ دير، إعاده ايدر. بو حال دوام ايدر. غايت يأسه دوشر. شيطان شو حالندن إستفاده ايدر، اونى ياره‌لر. شو ياره‌نڭ ايكى مرهمى وار:

برنجى مرهم: بو گبى وسوسه أهلِ إعتزاله لايقدر. چونكه اونلر ديرلر: ”مدارِ تكليف اولان أفعال و أشيا، كندى ذاتنده، آخرت إعتباريله يا حسنى وار؛ صوڭره او حسنه بناءً أمر ايديلمش ويا قبحى وار؛ صوڭره اوڭا بناءً نهى ايديلمش. ديمك أشياده، آخرت و حقيقت نقطۀِ نظرنده اولان حُسن و قبح ذاتيدر؛ أمر و نهىِ إلٰهى اوڭا تابعدر.“ بو مذهبه گوره، إنسان هر ايشلديگى عملده شويله بر وسوسه گلير: ”عجبا عملم نفس الأمرده‌كى گوزل صورتده ياپيلمش ميدر؟“ امّا مذهبِ حق اولان أهلِ سنّت و جماعت ديرلر كه: ”جنابِ حق بر شيئه أمر ايدر، صوڭره حسن اولور. نهى ايدر، صوڭره قبيح اولور. ديمك أمر ايله گوزللك، نهى ايله چركينلك تحقّق ايدر. حُسن و قبح مكلّفڭ إطّلاعنه باقار و اوڭا گوره تقرّر ايدر. شو حُسن و قبح ايسه، صورى و دنيايه باقان يوزنده دگل، بلكه آخرته باقان يوزده‌در. مثلا، سن نماز قيلدڭ ويا آبدست آلدڭ. حالبوكه نمازيڭى و آبدستڭى فساده ويره‌جك بر سبب، نفس الأمرده وارمش. لٰكن سن اوڭا هيچ مطّلع اولمادڭ. سنڭ نمازڭ و آبدستڭ هم صحيحدر، هم حسندر. معتزله دير: ”حقيقتده قبيح و فاسددر. لٰكن سندن قبول ايديلير. چونكه جهلڭ وار، بيلمدڭ و عذرڭ وار.“ اويله ايسه أهلِ سنّت مذهبنه گوره، ظاهرِ شريعته موافق اولارق ايشلديگڭ عملڭه: ”عجبا صحيح اولمش مى؟“ دييوب وسوسه ايتمه. فقط، ”قبول اولمش مى؟“ دى. غرورلانمه، عُجْبه گيرمه.