هم او حال گوسترييور كه: اونڭ او ربّى، هيچ بر شيئه محتاج اولماديغى گبى، خزينه‌سندن هيچ بر شى أكسيلمز و قدرتنه ده هيچ بر شى آغير گلمز. ايشته صمديتڭ گولگه‌سنى گوسترن بر نوع طرّه‌سى...

ديمك هر بر ذى‌حياتده؛ بر سكّۀِ أحديت، بر طرّۀِ صمديت واردر. أوت هر بر ذى‌حيات، حيات لسانيله {قُلْ هُوَ اﷲُ اَحَدٌ ❊ اَﷲُ الصَّمَدُ} اوقويور. بو ايكى سكّه‌دن باشقه، بر قاچ پنجرۀِ مهمّه ده وار. باشقه بر يرده تفصيل ايديلديگى ايچون بوراده إختصار ايديلدى.

مادام شو كائناتڭ هر بر ذرّه‌سى بويله اوچ پنجره‌يى و ايكى دليگى و حيات دخى ايكى قپويى بردن واجب الوجودڭ وحدانيتنه آچييور؛ ذرّه‌دن تا شمسه قدر طبقاتِ موجودات، ذاتِ ذو الجلالڭ أنوارِ معرفتنى نه صورتله نشر ايتديگنى قياس ايده‌بيليرسڭ.

ايشته معرفت اللّٰهده ترقّياتِ معنويه‌نڭ درجاتنى و حضورڭ مراتبنى بوندن آڭلا و قياس ايت.

بشنجى لمعه: ناصلكه بر كتاب أگر يازمه و مكتوب اولسه، اونڭ يازماسنه بر قلم كافيدر. أگر باصمه و مطبوع اولسه، او كتابڭ حروفاتى عددنجه قلملر، يعنى دمير حرفلر لازمدر. تا او كتاب طبع ايديلوب وجود بولسون. أگر او كتابڭ بعض حرفلرنده غايت اينجه بر خط ايله او كتابڭ أكثرى يازيلمش ايسه (سورۀِ يٰس، لفظِ يٰس‌ده يازيلديغى گبى) او وقت بتون او دمير حرفلرڭ كوچوجكلرى، او تك حرفه لازمدر، تا طبع ايديلسين. عينًا اويله ده: شو كتابِ كائناتى، قلمِ قدرتِ صمدانيه‌نڭ يازماسى و ذاتِ أحديتڭ مكتوبى ديسه‌ڭ، وجوب درجه‌سنده بر سهولت و لزوم درجه‌سنده بر معقوليت يولنه گيدرسڭ. أگر طبيعته و أسبابه إسناد ايتسه‌ڭ، إمتناع درجه‌سنده صعوبتلى و محال درجه‌سنده مشكلاتلى و هيچ بر وهم قبول ايتمه‌ين خرافاتلى شويله بر يوله گيدرسڭ كه؛ طبيعت ايچون هر بر جزء طوپراقده، هر بر قطره صوده، هر بر پارچه هواده، ميليارلرجه معدنى مطبعه‌لر و حدسز معنوى فابريقه‌لر بولونماسى لازم. تا كه، حسابسز چيچكلى، ميوه‌لى مصنوعاتڭ تشكلاتنه مظهر اولابيلسين. ياخود هر شيئه محيط بر علم، هر شيئه مقتدر بر قوّت، اونلرده قبول ايتمك لازم گلير. تا شو مصنوعاته حقيقى مصدر اولابيلسين. چونكه طوپراغڭ و صويڭ و هوانڭ هر بر جزئى، أكثر نباتاته منشأ اولابيلير. حالبوكه هر بر نبات (ميوه‌لى اولسه، چيچكلى اولسه) تشكّلاتى او قدر منتظمدر، او قدر موزوندر، او قدر بربرندن ممتازدر، او قدر كيفيتجه بربرندن آيريدر كه؛ هر بريسنه، يالڭز اوڭا مخصوص برر آيرى معنوى فابريقه ويا آيرى برر مطبعه لازمدر. ديمك طبيعت، مسطرلقدن مصدرلغه چيقسه؛ هر بر شيده بتون شيلرڭ ماكينه‌لرينى بولونديرمغه مجبوردر. ايشته بو طبيعت‌پرستلك فكرينڭ أساسى، اويله بر خرافاتدر كه، خرافه‌جيلر دخى اوندن اوتانيورلر. كندينى عاقل ظن ايدن أهلِ ضلالتڭ، ناصل نهايتسز هذيانلى بر عقلسزلق إلتزام ايتدكلرينى گور، عبرت آل!..