ديمك إنسان بو عالمه علم و دعا واسطهسيله تكمّل ايتمك ايچون گلمشدر. ماهيت و إستعداد إعتباريله هر شى علمه باغليدر. و بتون علومِ حقيقيهنڭ أساسى و معدنى و نورى و روحى؛ معرفت اللّٰهدر و اونڭ اُسّ الأساسى ده ايمانِ بِاﷲدر.
هم إنسان، نهايتسز عجزيله نهايتسز بليّاته معروض و حدسز أعدانڭ هجومنه مبتلا و نهايتسز فقريله برابر نهايتسز حاجاته گرفتار و نهايتسز مطالبه محتاج اولديغندن، وظيفۀِ أصليۀِ فطريهسى، ايماندن صوڭره ”دعا“در. دعا ايسه، أساسِ عبوديتدر. ناصل بر چوجق، ألى يتيشمديگى بر مرامنى، بر آرزوسنى ألده ايتمك ايچون، يا آغلار، يا ايستر. يعنى يا فعلى، يا قَولى لسانِ عجزيله بر دعا ايدر. مقصودينه موفّق اولور. اويله ده: إنسان بتون ذىحيات عالمى ايچنده نازك، نازنين، نازدار بر چوجق حكمندهدر. رحمٰن الرحيمڭ درگاهنده؛ يا ضعف و عجزيله آغلامق ويا فقر و إحتياجيله دعا ايتمك گركدر. تا كه، مقاصدى اوڭا مسخّر اولسون ويا تسخيرڭ شكرينى أدا ايتسين. يوقسه بر سينكدن واويلا ايدن أحمق و هايلاز بر چوجق گبى؛ بن قوّتمله بو قابلِ تسخير اولميان و بيڭ درجه اوندن قوّتلى اولان عجيب شيلرى تسخير ايدييورم و فكر و تدبيرمله كنديمه إطاعت ايتديرييورم دييوب كفرانِ نعمته صاپمق، إنسانيتڭ فطرتِ أصليهسنه ضد اولديغى گبى، شدّتلى بر عذابه كندينى مستحق ايدر.