سكزنجى أصل: جنابِ حكيمِ مطلق، شو دارِ تجربه و ميدانِ إمتحانده چوق مهمّ شيلرى، كثرتلى أشيا ايچنده صاقلايور. او صاقلامقله چوق حكمتلر، چوق مصلحتلر باغليدر. مثلا: ليلۀِ قدرى، عموم رمضانده؛ ساعتِ إجابۀِ دعايى، جمعه گوننده؛ مقبول وليسنى، إنسانلر ايچنده؛ أجلى، عمر ايچنده و قيامتڭ وقتنى، عمرِ دنيا ايچنده صاقلامش. زيرا أجلِ إنسان معيّن اولسه، يارى عمرينه قدر غفلتِ مطلقه، ياريدن صوڭره دار آغاجنه آديم آديم گيتمك گبى بر دهشت ويره‌جك. حالبوكه آخرت و دنيا موازنه‌سنى محافظه ايتمك و هر وقت خوف و رجا اورته‌سنده بولونمق مصلحتى إقتضا ايدر كه؛ هر دقيقه هم ئولمك، هم ياشامق ممكن اولسون. شو حالده مبهم طرزده‌كى يگرمى سنه مبهم بر عمر، بيڭ سنه معيّن بر عمره مرجّحدر. ايشته قيامت دخى شو إنسانِ أكبر اولان دنيانڭ أجليدر. أگر وقتى تعيّن ايتسه ايدى، بتون قرونِ اولٰى و وسطىٰ غفلتِ مطلقه‌يه طالاجق ايديلر و قرونِ اُخرى دهشتده قالاجقدى. إنسان ناصل حياتِ شخصيه‌سيله خانه‌سنڭ و كوينڭ بقاسيله علاقه‌داردر. اويله ده؛ حياتِ إجتماعيه و نوعيه‌سيله، كُرۀِ أرضڭ و دنيانڭ ياشامسيله علاقه‌داردر. قرآن {اِقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ} دير. ”قيامت ياقيندر“ فرمان ايدييور. بيڭ بو قدر سنه گچدكدن صوڭره گلمه‌مسى، ياقينلغنه خلل ويرمز. زيرا قيامت، دنيانڭ أجليدر. دنيانڭ عمرينه نسبةً بيڭ ويا ايكى بيڭ سنه، بر سنه‌يه نسبتله بر ايكى گون ويا بر ايكى دقيقه گبيدر. ساعتِ قيامت يالڭز إنسانيتڭ أجلى دگل كه، اونڭ عمرينه نسبت ايديلوب بعيد گورولسون. ايشته بونڭ ايچوندر كه، حكيمِ مطلق، قيامتى مغيباتِ خمسه‌دن اولارق علمنده صاقلايور. ايشته بو إبهام سرّندندر كه، هر عصر، حتّى عصرِ حقيقتبين اولان عصرِ سعادت دخى دائما قيامتدن قورقمشلر. حتّى بعضلرى، ”شرائطى همان همان چيقمش“ ديمشلر.