نتيجۀِ كلام: أى إنصافسز و دقّتسز و ايمانى ضعيف، فلسفه‌سى قوى، خودبين، منقّد آدم! شو ”اون أصلى“ نظره آل. صوڭره سن خلافِ حقيقت و قطعى مخالفِ واقع گورديگڭ بر روايتى بهانه ايده‌رك أحاديثِ شريفه‌يه و طولاييسيله رسولِ أكرم عليه الصلاة والسلامڭ مرتبۀِ عصمتنه خلل ويره‌جك إعتراض پارمغنى اوزاتمه! زيرا أوّلا او ”اون أصل“ڭ اون دائره‌سى، سنى إنكاردن واز گچيرر. ”حقيقى بر قصور وارسه بزه عائددر“ ديرلر، حديثه راجع اولاماز. ”أگر حقيقى دگلسه، سنڭ سوءِ فهمڭه عائددر“ ديرلر. الحاصل: إنكار و ردّه گيتمك ايچون، شو ”اون أصلى“ تكذيب و إبطال ايتمك لازم گلير. شيمدى إنصافڭ وارسه بو ”اون اصولى“ كمالِ دقّتله دوشوندكدن صوڭره، او عقلڭ خلافِ حقيقت گورديگى بر حديثڭ إنكارينه قالقيشمه! ”يا بر تفسيرى، يا بر تأويلى، يا بر تعبيرى واردر“ دى، ايليشمه.

اون برنجى أصل: ناصل قرآنِ حكيمڭ متشابهاتى وار؛ تأويله محتاجدر وياخود مطلق تسليم ايسته‌يور. أحاديثڭ ده قرآنڭ متشابهاتى گبى مشكلاتى واردر. بعضًا چوق دقّتلى تفسيره و تعبيره محتاجدر. گچمش مثاللرله إكتفا ايده‌بيليرسڭز.

أوت ناصلكه هشيار اولان آدم، ياتمش اولان آدمڭ رؤياسنى تعبير ايدر. اويله ده: بعضًا اويقوده اولان بر آدم، ياننده اويانيق اولان قونوشانلرڭ سوزلرينى ايشيدييور، فقط كندى عالمِ منامنه تطبيق ايدر بر طرزده معنا ويرييور، تعبير ايدييور. اويله ده: أى غفلت و فلسفه اويقوسى ايچنده تنويم ايديلن إنصافسز آدم!. سرِّ {مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَمَا طَغٰى} و {تَنَامُ عَيْنِى وَلاَ يَنَامُ قَلْبِى} حكمنه مظهر و حقيقى هشيار و يقظان اولان ذاتڭ گورديگنى سن كندى رؤياڭده إنكار دگل، تعبير ايت. أوت اويقوده بر آدمى بر سينك ايصيرسه، مدهش بر حربده ياره‌لر آلير گبى بر حقيقتِ نوميه بعضًا تلقّى ايدر. اوندن صورولسه، ”حقيقةً بن ياره‌لاندم. بڭا طوپ، تفنك آتيلدى.“ دييه‌جك. ياننده اوطورانلر اونڭ اويقوسنده‌كى إضطرابنه گولويورلر. ايشته بو نوم‌آلود نظرِ غفلت و فكرِ فلسفه، ألبته حقائقِ نبوّته محك اولامازلر.