اوچنجيسى: ناصلكه چارشوده موسملره گوره، برر متاع مرغوب اولويور. وقت بَوقت برر مال رواج بولويور. اويله ده، عالم مشهرنده، إجتماعياتِ إنسانيه و مدنيتِ بشريه چارشوسنده، هر عصرده برر متاع مرغوب اولوب رواج بولويور. سُوقنده يعنى چارشوسنده تشهير ايديلييور، رغبتلر اوڭا جلب اولويور، نظرلر اوڭا توجّه ايدييور، فكرلر اوڭا منجذب اولويور. مثلا: شو زمانده سياست متاعى و حياتِ دنيويه‌نڭ تأمينى و فلسفه‌نڭ رواجلرى گبى... و سلفِ صالحين عصرنده و او زمان چارشوسنده أڭ مرغوب متاع، خالقِ سماوات و أرضڭ مرضياتلرينى و بزدن آرزولرينى، كلامندن إستنباط ايتمك و نورِ نبوّت و قرآن ايله، قپاديلميه‌جق درجه‌ده آچيلان آخرت عالمنده‌كى سعادتِ أبديه‌يى قزانديرمق وسائلنى ألده ايتمك ايدى.

ايشته او زمانده ذهنلر، قلبلر، روحلر، بتون قوّتلريله، يرلر و گوكلر ربّنڭ مرضياتنى آڭلامغه متوجّه اولديغندن؛ إجتماعياتِ بشريه‌نڭ صحبتلرى، محاوره‌لرى، وقوعاتلرى، أحواللرى اوڭا باقييوردى. اوڭا گوره جريان ايتديگندن هر كيمڭ گوزلجه بر إستعدادى بولونسه، اونڭ قلبى و فطرتى، شعورسز اولارق هر شيدن بر درسِ معرفت آلير. او زمانده جريان ايدن أحوال و وقوعات و محاوراتدن تعلّم ايدييوردى. گويا هر بر شى، اوڭا بر معلّم حكمنه گچوب، اونڭ فطرت و إستعدادينه، إجتهاده بر إستعدادِ إحضارى تلقين ايدييوردى. حتّى او درجه شو فطرى درس تنوير ايدييوردى كه؛ ياقين ايدى كه، كسبسز إجتهاده قابليتى اوله، آتشسز نورلانه... ايشته شو طرزده فطرى بر درس آلان بر مستعد، إجتهاده چاليشمغه باشلاديغى وقت، كبريت حكمنه گچن إستعدادى، {نُورٌ عَلٰى نُورٍ} سرّينه مظهر اولور؛ چابوق و آز زمانده مجتهد اولوردى.