الجواب: معراجڭ حكمتى او قدر يوكسكدر كه، فكرِ بشر اولاشاميور. او قدر دريندر كه، اوڭا يتيشه‌ميور. او قدر اينجه‌در و لطيفدر كه، عقل كندى باشيله گوره‌ميور. فقط بعض إشارتلرله، حقيقتلرى بيلينمزسه ده وجودلرى بيلديريله‌بيلير. شويله كه:

شو كائناتڭ خالقى، شو كثرت طبقاتنده نورِ وحدتنى و تجلّئِ أحديتنى گوسترمك ايچون، كثرت طبقاتنڭ منتهاسندن تا مبدأِ وحدته بر خيطِ إتّصال صورتنده بر معراج ايله بر فردِ ممتازى، بتون مخلوقات حسابنه، كندينه مخاطب إتّخاذ ايده‌رك، بتون ذى‌شعور نامنه، مقاصدِ إلٰهيه‌سنى اوڭا آڭلاتمق و اونڭله بيلديرمك و اونڭ نظرى ايله، آيينۀِ مخلوقاتنده جمالِ صنعتنى، كمالِ ربوبيتنى مشاهده ايتمك و ايتديرمكدر.

هم صانعِ عالمڭ، آثارڭ شهادتيله نهايتسز جمال و كمالى واردر. جمال هم كمال، ايكيسى ده محبوب لِذاته‌درلر. يعنى بِالذّات سَويليرلر. اويله ايسه، او جمال و كمال صاحبنڭ جمال و كمالنه نهايتسز بر محبّتى واردر. او نهايتسز محبّتى، مصنوعاتنده چوق طرزلرده تظاهر ايدييور. مصنوعاتنى سَور، چونكه مصنوعاتنڭ ايچنده جمالنى، كمالنى گورور. مصنوعات ايچنده أڭ سَويملى و أڭ عالى، ذى‌حياتدر. ذى‌حياتلر ايچنده أڭ سَويملى و عالى، ذى‌شعوردر. و ذى‌شعورڭ ايچنده جامعيت إعتباريله أڭ سَويملى، إنسانلر ايچنده بولونور. إنسانلر ايچنده إستعدادى تماميله إنكشاف ايدن، بتون مصنوعاتده منتشر و متجلّى كمالاتڭ نمونه‌لرينى گوسترن فرد، أڭ سَويمليدر.

ايشته صانعِ موجودات، بتون موجوداتده إنتشار ايدن تجلّئِ محبّتڭ بتون أنواعنى بر نقطه‌ده، بر آيينه‌ده گورمك و بتون أنواعِ جمالنى، أحديت سرّيله گوسترمك ايچون؛ شجرۀِ خلقتدن بر ميوۀِ منوّر درجه‌سنده و قلبى، او شجره‌نڭ حقائقِ أساسيه‌سنى إستيعاب ايده‌جك بر چكردك حكمنده اولان بر ذاتى، او مبدأِ أوّل اولان چكردكدن، تا منتها اولان ميوه‌يه قدر بر خيطِ إتّصال حكمنده اولان بر معراج ايله، او فردڭ كائنات نامنه محبوبيتنى گوسترمك و حضورينه جلب ايتمك و رؤيتِ جمالنه مشرّف ايتمك و اونده‌كى حالتِ قدسيه‌يى باشقه‌سنه سرايت ايتديرمك ايچون كلاميله تلطيف ايدوب، فرمانيله توظيف ايتمكدر.