بز ده ديرز: أوت كائنات حادثدر. چونكه گورويورز: هر عصرده، بلكه هر سنه‌ده، بلكه هر موسمده بر كائنات، بر عالم گيدر، برى گلير. ديمك بر قديرِ ذو الجلال وار كه، بو كائناتى هيچدن ايجاد ايده‌رك هر سنه‌ده بلكه هر موسمده، بلكه هر گونده بريسنى ايجاد ايدر، أهلِ شعوره گوسترر و صوڭره اونى آلير، باشقه‌سنى گتيرر. بربرى آرقه‌سنه طاقوب زنجيرله‌مه بر صورتده زمانڭ شريدينه آصييور. ألبته بو عالم گبى برر كائناتِ متجدّده حكمنده اولان هر بهارده گوزيمزڭ اوڭنده هيچدن گلن و گيدن كائناتلرى ايجاد ايدن بر ذاتِ قديرڭ معجزاتِ قدرتيدرلر. ألبته عالم ايچنده هر وقت عالملرى خلق ايدوب دگيشديرن ذات، مطلقا شو عالمى دخى او خلق ايتمشدر. و شو عالمى و روىِ زمينى، او بيوك مسافرلره مسافرخانه ياپمشدر.

گله‌لم ”إمكان“ بحثنه. متكلّمين ديمشلر كه:

”إمكان، متساوى الطرفَيْن“در. يعنى: عدم و وجود، ايكيسى ده مساوى اولسه؛ بر تخصيص ايديجى، بر ترجيح ايديجى، بر موجد لازمدر. چونكه ممكنات، بربرينى ايجاد ايدوب تسلسل ايده‌مز. ياخود او اونى، او ده اونى ايجاد ايدوب دَور صورتنده دخى اولاماز. اويله ايسه بر واجب الوجود واردر كه، بونلرى ايجاد ايدييور. دَور و تسلسلى، اون ايكى برهان يعنى عرشى و سُلَّمى گبى ناملر ايله مسمّا مشهور اون ايكى دليلِ قطعى ايله دورى إبطال ايتمشلر و تسلسلى محال گوسترمشلر. سلسلۀِ أسبابى كسوب، واجب الوجودڭ وجودينى إثبات ايتمشلر.

بز ده ديرز كه: أسباب، تسلسلڭ براهينى ايله عالمڭ نهايتنده كسيلمه‌سندن ايسه، هر شيده خالقِ كلّ شيئه خاص سكّه‌يى گوسترمك داها قطعى، داها قولايدر. قرآنڭ فيضيله بتون پنجره‌لر و بتون سوزلر، او أساس اوزرينه گيتمشلر. بونڭله برابر إمكان نقطه‌سنڭ حدسز بر وسعتى وار. حدسز جهتلرله واجب الوجودڭ وجودينى گوسترييور. يالڭز، متكلّمينڭ تسلسلڭ كسيلمسى يولنه، (الحقّ گنيش و بيوك اولان او جادّه‌يه) منحصر دگلدر. بلكه حدّ و حسابه گلمه‌ين يوللر ايله، واجب الوجودڭ معرفتنه يول آچار. شويله كه: