سوزلر | اوتوز اوچنجى سوز | 917
(872-924)

هر بر شى وجودنده، صفاتنده، مدّتِ بقاسنده حدسز إمكانات، يعنى غايت چوق يوللر و جهتلر ايچنده متردّد ايكن، گورويورز كه؛ او حدسز جهتلر ايچنده وجودجه منتظم بر يولى تعقيب ايدييور. هر بر صفتى ده مخصوص بر طرزده اوڭا ويرييور. مدّتِ بقاسنده بتون دگيشديرديگى صفت و حاللر دخى، بويله بر تخصيص ايله ويريلييور. ديمك بر مخصّصڭ إراده‌سيله، بر مرجّحڭ ترجيحيله، بر موجدِ حكيمڭ ايجاديله‌در كه؛ حدسز يوللر ايچنده، حكمتلى بر يولده اونى سَوق ايدر، منتظم صفاتى و أحوالى اوڭا گيديرييور.


صوڭره إنفراددن چيقاروب، بر تركيبلى جسمه جزء ياپار، إمكانات زياده‌لشير. چونكه او جسمده بيڭلر طرزده بولونه‌بيلير. حالبوكه نتيجه‌سز او وضعيتلر ايچنده نتيجه‌لى، مخصوص بر وضعيت اوڭا ويريلير كه؛ مهمّ نتيجه‌لرى و فائده‌لرى و او جسمده وظيفه‌لرى گورديريلييور. صوڭره او جسم دخى ديگر بر جسمه جزء ياپديريلييور. إمكانات داها زياده‌لشير. چونكه بيڭلرله طرزده بولونه‌بيلير. ايشته او بيڭلر طرز ايچنده، بر تك وضعيت ويريلييور. او وضعيت ايله مهمّ وظيفه‌لر گورديريلييور و هكذا... گيتدكجه داها زياده قطعى بر حكيمِ مدبّرڭ وجوبِ وجودينى گوسترييور. بر آمرِ عليمڭ أمريله سَوق ايديلديگنى بيلديرييور.


جسم ايچنده جسم، بربرى ايچنده جزء اولوب گيدن بتون بو تركيبلرده؛ ناصل بر نفر، طاقمنده، بولوگنده، طابورنده، آلاينده، فرقه‌سنده، اوردوسنده متداخل او هيئتلردن هر بريسنه مخصوص برر وظيفه‌سى، حكمتلى برر نسبتى، إنتظاملى برر خدمتى بولونويور. هم ناصلكه سنڭ گوز ببگڭدن بر حجيره؛ گوزڭده بر نسبتى و بر وظيفه‌سى وار. سنڭ باشڭ هيئتِ عموميه‌سى نسبتنه دخى، حكمتلى بر وظيفه‌سى و خدمتى واردر. ذرّه مقدار شاشيرسه، صحّت و إدارۀِ بدن بوزولور. قان طمارلرينه، حسّ و حركت أعصابلرينه، حتّى بدنڭ هيئتِ عموميه‌سنده برر مخصوص وظيفه‌سى، حكمتلى برر وضعيتى واردر. بيڭلرله إمكانات ايچنده، بر صانعِ حكيمڭ حكمتيله او معيّن وضعيت ويريلمشدر.


سس يوق