هم بن متعدّد إنسانلرى گوردم كه، بر نوع مهدى كنديلرينى بيلييورلردى و ”مهدى اولاجغم“ دييورلردى. بو ذاتلر يالانجى و آلداتيجى دگللر، بلكه آلدانييورلر. گوردكلرينى، حقيقت ظن ايدييورلر. أسماءِ إلٰهينڭ ناصلكه تجلّياتى، عرشِ أعظم دائره‌سندن تا بر ذرّه‌يه قدر جلوه‌لرى وار و او أسمايه مظهريت ده، او نسبتده تفاوت ايدر. اويله ده مظهريتِ أسمادن عبارت اولان مراتبِ ولايت دخى اويله متفاوتدر. شو إلتباسڭ أڭ مهمّ سببى شودر:

مقاماتِ أوليادن بعض مقاملرده مهدى وظيفه‌سنڭ خصوصيتى بولونديغى و قطبِ أعظمه خاص بر نسبتى گورونديگى و حضرتِ خضرڭ بر مناسبتِ خاصّه‌سى اولديغى گبى، بعض مشاهيرله مناسبتدار بعض مقامات وار. حتّى او مقاملره ”مقامِ خضر“، ”مقامِ اويس“، ”مقامِ مهديت“ تعبير ايديلير.

ايشته بو سرّه بناءً، او مقامه و او مقامڭ جزئى بر نمونه‌سنه ويا بر گولگه‌سنه گيرنلر، كنديلرينى او مقامله خاص مناسبتدار مشهور ذاتلر ظن ايدييورلر. كندينى خضر تلقّى ايدر ويا مهدى إعتقاد ايدر ويا قطبِ أعظم تخيّل ايدر. أگر حبِّ جاهه طالب أنانيتى يوقسه، او حالده محكوم اولماز. اونڭ حدّندن فضله دعوالرى، شطحات صاييلير. اونڭله بلكه مسئول اولماز. أگر أنانيتى پرده آردنده حبِّ جاهه متوجّه ايسه؛ او ذات أنانيته مغلوب اولوب، شكرى بيراقوب فخره گيرسه، فخردن گيت گيده غروره سقوط ايدر. يا ديوانه‌لك درجه‌سنه سقوط ايدر وياخود طريقِ حقدن صاپار. چونكه بيوك أوليايى، كندى گبى تلقّى ايدر، حقلرنده‌كى حسنِ ظنّى قيريلير. زيرا نفس نه قدر مغرور ده اولسه، كنديسى كندى قصورينى درك ايدر. او بيوكلرى ده كندينه قياس ايدوب، قصورلى توهّم ايدر. حتّى أنبيالر حقّنده ده حرمتى نقصانلاشير.