شو آيتڭ سرّى شودر كه: بو دنيا بر ميدانِ تجربه و إمتحاندر و دارِ تكليف و مجاهده‌در. إمتحان و تكليف إقتضا ايدرلر كه، حقيقتلر پرده‌لى قالوب، تا مسابقه و مجاهده ايله أبو بكرلر أعلاىِ علّيّينه چيقسينلر و أبو جهللر أسفلِ سافلينه گيرسينلر. أگر معصوملر بويله مصيبتلرده صاغلام قالسه ايديلر، أبو جهللر عينًا أبو بكرلر گبى تسليم اولوب، مجاهده ايله معنوى ترقّى قپوسى قپانه‌جقدى و سرِّ تكليف بوزولاجقدى.

مادام مظلوم، ظالم ايله برابر مصيبته دوشمك، حكمتِ إلٰهى‌جه لازم گلييور. عجبا او بيچاره مظلوملرڭ رحمت و عدالتدن حصّه‌لرى نه‌در؟

بو سؤاله قارشى جوابًا دينلدى كه: او مصيبتده‌كى غضب و حدّت ايچنده اونلره بر رحمت جلوه‌سى وار. چونكه او معصوملرڭ فانى ماللرى، اونلرڭ حقّنده صدقه اولوب، باقى بر مال حكمنه گچديگى گبى، فانى حياتلرى دخى بر باقى حياتى قزانديره‌جق درجه‌ده بر نوع شهادت حكمنده اولارق، نسبةً آز و موقّت بر مشقّت و عذابدن بيوك و دائمى بر قزانجى قزانديران بو زلزله، اونلر حقّنده عينِ غضب ايچنده بر رحمتدر.

بشنجى سؤال: عادل و رحيم، قدير و حكيم، نه‌دن خصوصى خطالره خصوصى جزا ويرمه‌يوب، قوجه بر عنصرى مسلّط ايدر. بو حال جمالِ رحمتنه و شمولِ قدرتنه ناصل موافق دوشر؟

الجواب: قديرِ ذو الجلال، هر بر عنصره چوق وظيفه‌لر ويرمش و هر بر وظيفه‌ده چوق نتيجه‌لر ويرديرييور. بر عنصرڭ بر تك وظيفه‌سنده، بر تك نتيجه‌سى چركين و شر و مصيبت اولسه ده، سائر گوزل نتيجه‌لر، بو نتيجه‌يى ده گوزل حكمنه گتيرر. أگر بو تك چركين نتيجه وجوده گلمه‌مك ايچون، إنسانه قارشى حدّته گلمش او عنصر، او وظيفه‌دن منع ايديلسه؛ او وقت او گوزل نتيجه‌لر عددنجه خيرلر ترك ايديلير. و لزوملى بر خيرى ياپمامق، شر اولماسى حيثيتيله، او خيرلر عددنجه شرلر ياپيلير. تا بر تك شر گلمسين گبى؛ غايت چركين و خلافِ حكمت و خلافِ حقيقت بر قصوردر. قدرت و حكمت و حقيقت قصوردن منزّهدرلر