بلبل بحثنه بر تتمّه: صاقين ظن ايتمه كه، بو إعلان و دلاّللق و تسبيحاتڭ نغماتيله تغنّى، بلبله مخصوصدر. بلكه أكثر أنواعڭ هر بر نوعنڭ بلبل‌مثالى بر صنفى وار كه، او نوعڭ أڭ لطيف حسّياتنى، أڭ لطيف بر تسبيح ايله أڭ لطيف سجعه‌لرله تمثيل ايده‌جك برر لطيف فردى ويا أفرادى بولونور. خصوصًا سينك و بوجكلرڭ بلبللرى هم چوقدر، هم چشيد چشيددرلر كه، اونلر بتون قولاغى بولونانلرڭ أڭ كوچك حيواندن أڭ بيوگنه قدر اولانلرڭ باشلرنده تسبيحاتلرينى گوزل سجعه‌لرله اونلره ايشيتديروب اونلرى متلذّذ ايدييورلر. اونلردن بر قسمى ليليدر. گيجه‌ده سكوته طالان و سكونته گيرن بتون كوچك حيوانلرڭ قصيده‌خان أنيسلرى، گيجه‌نڭ سكونتنده و موجوداتڭ سكوتنده اونلرڭ طاتلى سوزلى نطق‌خوانلريدر. و او مجلسِ خلوتده اولان ذكرِ خفى‌نڭ دائره‌سنده برر قطبدر كه، هر بريسى اونى ديڭلر؛ كندى قلبلريله فاطرِ ذو الجلاللرينه بر نوع ذكر و تسبيح ايدرلر. ديگر بر قسمى، نهاريدر. گوندوزده آغاجلرڭ منبرلرنده، بتون ذى‌حياتلرڭ باشلرنده، ياز و بهار موسملرنده يوكسك آوازلريله، لطيف نغمات ايله، سجعه‌لى تسبيحات ايله رحمٰن الرحيمڭ رحمتنى إعلان ايدييورلر. گويا بر ذكرِ جهرى حلقه‌سنڭ بر رئيسى گبى ايشيدنلرڭ جذبه‌لرينى تحريك ايدييورلر كه، او وقت ايشيدنلرڭ هر بريسى لسانِ مخصوصيله و بر آوازِ خصوصى ايله فاطرِ ذو الجلالنڭ ذكرينه باشلار. ديمك، هر بر نوع موجوداتڭ، حتّى ييلديزلرڭ ده بر سَرْذاكرى و نورأفشان بر بلبلى وار. فقط، بتون بلبللرڭ أڭ أفضلى و أڭ أشرفى و أڭ منوّرى و أڭ باهرى و أڭ عظيمى و أڭ كريمى و سسجه أڭ يوكسك و وصفجه أڭ پارلاق و ذكرجه أڭ أتمّ و شكرجه أڭ أعمّ و ماهيتجه أڭ أكمل و صورتجه أڭ أجمل، كائنات بوستاننده، أرض و سماواتڭ بتون موجوداتنى لطيف سجعاتيله، لذيذ نغماتيله، علوى تسبيحاتيله وجده و جذبه‌يه گتيرن، نوعِ بشرڭ عندليبِ ذى‌شانى و بنى آدمڭ بلبلِ ذو القرآنى: محمّدِ عربى‌در.