ير يوزينڭ تارلاسنده نباتاتڭ هر بر طائفه‌سى، لسانِ حال و إستعداد ديليله فاطرِ حكيمدن سؤال ايدييورلر، دعا ايدييورلر كه: ”يا ربّنا! بزه قوّت وير كه، ير يوزينڭ هر بر طرفنده طائفه‌مزڭ بايراغنى ديكمكله سلطنتِ ربوبيتڭى لسانمزله إعلان ايده‌لم و روىِ أرض مسجدينڭ هر بر كوشه‌سنده سڭا عبادت ايتمك ايچون بزه توفيق وير و مشهرگاهِ أرضڭ هر بر طرفنده سنڭ أسماءِ حسنى‌ڭڭ نقشلرينى، سنڭ بديع و آنتيقه صنعتلريڭى كندى لسانمزله تشهير ايتمك ايچون بزه بر رواج و سياحته إقتدار وير.“ ديرلر. فاطرِ حكيم اونلرڭ معنوى دعالرينى قبول ايدوب كه، بر طائفه‌نڭ تخملرينه قيلدن قنادجقلر ويرر؛ هر طرفه اوچوب گيدييورلر. طائفه‌لرى نامنه أسماءِ إلٰهيه‌يى اوقوتديرييورلر (أكثر تيكنلى نباتات و بر قسم صارى چيچكلرڭ تخملرى گبى). و بر قسمنه ده، إنسانه لازم ويا خوشنه گيده‌جك گوزل أت ويرييور. إنسانى اوڭا خدمتكار ايدوب هر طرفه أكييور. بعض طائفه‌لرينه ده، هضم اولميه‌جق سرت بر كميك اوستنده حيوانلر يوته‌جق بر أت ويرييور كه، حيوانلر اونى چوق طرفلره طاغيتيورلر. بعضلره ده، چنگلجكلرى ويروب هر تماس ايدنه ياپيشييور. باشقه يرلره گيده‌رك طائفه‌سنڭ بايراغنى ديكرلر، صانعِ ذو الجلالڭ آنتيقه صنعتنى تشهير ايدييورلر. و بر قسمنه ده، آجى دوگه‌لك دينلن نباتات گبى صاچمه‌لى تفنك گبى بر قوّت ويرر كه، وقتى گلديگى زمان اونڭ ميوه‌سى اولان خيارجق دوشر، صاچمه‌لر گبى بر قاچ متره يرلره تخمجقلرينى آتار، زرع ايدر. فاطرِ ذو الجلالڭ ذكر و تسبيحنى كثرتلى لسانلرله سويلتديرمگه چاليشيرلر و هكذا قياس ايت...

فاطرِ حكيم و قادرِ عليم، كمالِ إنتظامله هر شيئى گوزل ياراتمش، گوزل تجهيز ايتمش، گوزل غايه‌لره توجيه ايتمش، گوزل وظيفه‌لرله توظيف ايتمش، گوزل تسبيحات ياپديرييور، گوزل عبادت ايتديرييور. أى إنسان! إنسان ايسه‌ڭ، شو گوزل ايشلره، طبيعتى، تصادفى، عبثيتى، ضلالتى قاريشديرمه؛ چركين ايتمه، چركين ياپمه، چركين اولمه.