سوزلر | يگرمى بشنجى سوز | 501
(485-611)

عينًا اويله ده: پادشاهِ بى‌مثال، قَومِ نوحڭ محوى ايچون سماوات و أرضه أمر ويرمش. وظيفه‌لرينى ياپدقدن صوڭره فرمان ايدييور: أى أرض! صويڭى يوت. أى سما! طور، ايشڭ بيتدى. صو چكيلدى. طاغڭ باشنده مأمورِ إلٰهينڭ چادير وظيفه‌سنى گورن گميسى قورولدى. ظالملر جزالرينى بولديلر. ايشته شو اُسلوبڭ علويتنه باق. ”زمين و گوك ايكى مطيع عسكر گبى أمر ديڭلر، إطاعت ايدرلر“ دييور. ايشته شو اُسلوب إشارت ايدر كه، إنسانڭ عصيانندن كائنات قيزييور. سماوات و أرض حدّته گلييورلر. و شو إشارتله دير كه: ”ير و گوك ايكى مطيع عسكر گبى أمرلرينه باقان بر ذاته عصيان ايديلمز، ايديلمه‌ملى.“ دهشتلى بر زجرى إفاده ايدر. ايشته طوفان گبى بر حادثۀِ عموميه‌يى بتون نتائجيله، حقائقيله بر قاچ جمله‌ده ايجازلى، إعجازلى، جماللى، إجماللى بر طرزده بيان ايدر. شو دڭزڭ سائر قطره‌لرينى شو قطره‌يه قياس ايت.


شيمدى كلمه‌لرڭ پنجره‌سيله گوسترديگى اسلوبه باق. مثلا: {وَ الْقَمَرَ قَدَّرْنَاهُ مَنَازِلَ حَتّٰى عَادَ كَالْعُرْجُونِ الْقَدِيمِ} ده‌كى {كَالْعُرْجُونِ الْقَدِيمِ} كلمه‌سنه باق، نه قدر لطيف بر اسلوبى گوسترييور. شويله كه: قمرڭ بر منزلى وار كه، ثريّا ييلديزلرينڭ دائره‌سيدر. قمرى، هلال وقتنده خرمانڭ أسكيمش بياض بر دالنه تشبيه ايدر. شو تشبيه ايله سمانڭ يشيل پرده‌سى آرقه‌سنده گويا بر آغاج بولونويور كه بياض، سيورى، نورانى بر دالى، پرده‌يى ييرتوب باشنى چيقاروب، ثريّا او دالڭ بر صالقيمى گبى و سائر ييلديزلر او گيزلى خلقت آغاجنڭ برر منوّر ميوه‌سى اولارق ايشيدنڭ خيالى اولان گوزينه گوسترمكله؛ مدارِ معيشتلرينڭ أڭ مهمّى خرما آغاجى اولان صحرانشينلرڭ نظرنده نه قدر مناسب، گوزل، لطيف، علوى بر اُسلوبِ إفاده اولديغنى ذوقڭ وارسه آڭلارسڭ.


سس يوق