أگر ديسه‌ڭ: ”قدر بزى بويله باغلامش. حرّيتمزى سلب ايتمشدر. إنبساط و جولانه مشتاق اولان قلب و روح ايچون قدره ايمان بر آغيرلق، بر صيقنتى ويرمييور مى؟“

الجواب: قطعا و أصلا!.. صيقنتى ويرمديگى گبى، نهايتسز بر خفّت، بر راحتلق و روح و ريحانى ويرن و أمن و أمانى تأمين ايدن بر سُرور، بر نور ويرييور. چونكه إنسان قدره ايمان ايتمزسه، كوچك بر دائره‌ده جزئى بر سربستيت، موقّت بر حرّيت ايچنده، دنيا قدر آغير بر يوكى، بيچاره روحڭ اوموزنده طاشيمغه مجبوردر. چونكه إنسان بتون كائناتله علاقه‌داردر. نهايتسز مقاصد و مطالبى وار. قدرتى، إراده‌سى، حرّيتى ميليوندن بريسنه كافى گلمديگى ايچون، چكديگى معنوى صيقنتى آغيرلغى، نه قدر مدهش و موحش اولديغى آڭلاشيلير. ايشته قدره ايمان، بتون او آغيرلغى قدرڭ سفينه‌سنه آتار، كمالِ راحت ايله، روح و قلبڭ كمالِ حرّيتيله كمالاتنده سربست جولاننه ميدان ويرييور. يالڭز نفسِ أمّاره‌نڭ جزئى حرّيتنى سلب ايدر و فرعونيتنى و ربوبيتنى و كيف مايشاء حركتنى قيرار. قدره ايمان او قدر لذّتلى، سعادتليدر كه، تعريف ايديلمز. يالڭز شو تمثيل ايله او لذّته و او سعادته بر إشارت ايده‌جگز. شويله كه:

ايكى آدم، بر پادشاهڭ پاى تختنه گيدرلر. او پادشاهڭ محلِّ غرائب اولان خاص سراينه گيررلر. برى، پادشاهى بيلمز؛ او يرده غاصبانه، سارقانه توطّن ايتمك ايستر. فقط او باغچه، او سرايڭ إقتضا ايتدكلرى إداره و تدبير و واردات و ماكينه‌لرينى ايشلتديرمك و غريب حيواناتڭ أرزاقنى ويرمك گبى زحمتلى كلفتلرى گورور، متماديًا إضطراب چكر. او جنّت گبى باغچه، باشنه بر جهنّم گبى اولويور. هر شيئه آجييور. إداره ايده‌مييور. تأسّفله وقتنى گچيرر. صوڭره ده، او خيرسز أدبسز آدم، تأديب صورتيله حپسه آتيلير. ايكنجى آدم، پادشاهى طانير، پادشاهه كندينى مسافر بيلير. بتون او باغچه‌ده، او سرايده اولان ايشلر، بر نظامِ قانونله جريان ايتديگنى، هر شى بر پروغرامله، كمالِ سهولتله ايشلديگنى إعتقاد ايدر. زحمت و كلفتلرى، پادشاهڭ قانوننه بيراقوب كمالِ صفا ايله او جنّت‌مثال باغچه‌نڭ بتون لذّتلرندن إستفاده ايدوب پادشاهڭ مرحمتنه و إداره قانونلرينڭ گوزللگنه إستنادًا هر شيئى خوش گورور، كمالِ لذّت و سعادتله حياتنى گچيرر. ايشته {مَنْ اٰمَنَ بِالْقَدَرِ اَمِنَ مِنَ الْكَدَرِ} سرّينى آڭلا.