حاشيه):: : صانعِ حكيم، بدنِ إنسانى غايت منتظم بر شهر حكمنده خلق ايتمشدر. طمارلرڭ بر قسمى، تلغراف و تلفون وظيفه‌سنى گورور. بر قسمى ده چشمه‌لرڭ بورولرى حكمنده، آبِ حيات اولان قانڭ جولاننه مداردرلر. قان ايسه ايچنده ايكى قسم كريوات خلق ايديلمش. بر قسمى كريواتِ حمرا تعبير ايديلير كه، بدنڭ حجيره‌لرينه أرزاق طاغيتييور و بر قانونِ إلٰهى ايله حجيره‌لره أرزاق يتيشديرييور (تجّار و أرزاق مأمورلرى گبى). ديگر قسمى كريواتِ بيضادرلر كه؛ اوته‌كيلره نسبةً أقلّيتده‌درلر. وظيفه‌لرى، خسته‌لق گبى دشمنلره قارشى عسكر گبى مدافعه‌در كه، نه وقت مدافعه‌يه گيرسه‌لر مولوى گبى ايكى حركتِ دوريه ايله سرعتلى بر وضعيتِ عجيبه آليرلر. قانڭ هيئتِ مجموعه‌سى ايسه؛ ايكى وظيفۀِ عموميه‌سى وار: برى: بدنده‌كى حجيراتڭ تخريباتنى تعمير ايتمك. ديگرى: حجيراتڭ أنقاضلرينى طوپلايوب، بدنى تميزله‌مكدر. أورده و شرايين نامنده ايكى قسم طمارلر وار كه؛ برى صافى قانى گتيرر، طاغيتير، صافى قانڭ مجرالريدر. ديگر قسمى؛ أنقاضى طوپلايان بولانيق قانڭ مجراسيدر كه، شو ايكنجى ايسه قانى ”رئه“ دينلن نَفَسڭ گلديگى يره گتيررلر. صانعِ حكيم، هواده ايكى عنصر خلق ايتمشدر. برى آزوت، برى مولّد الحموضه. مولّد الحموضه ايسه نَفَس ايچنده قانه تماس ايتديگى وقت، قانى تلويث ايدن قاربون عنصرِ كثيفنى كهربار گبى كندينه چكر. ايكيسى إمتزاج ايدر. بخارى حامضِ قاربون دينلن (سملى هوائى) بر مادّه‌يه إنقلاب ايتديرر. هم حرارتِ غريزيه‌يى تأمين ايدر، هم قانى تصفيه ايدر. چونكه صانعِ حكيم، فنِّ كيمياده عشقِ كيميوى تعبير ايديلن بر مناسبتِ شديده‌يى مولّد الحموضه ايله قاربونه ويرمش كه؛ او ايكى عنصر بربرينه ياقين اولديغى وقت، او قانونِ إلٰهى ايله او ايكى عنصر إمتزاج ايدرلر. فنًّا ثابتدر كه؛ إمتزاجدن حرارت حاصل اولور. چونكه إمتزاج، بر نوع إحتراقدر. شو سرّڭ حكمتى شودر كه: او ايكى عنصرڭ هر بريسنڭ ذرّه‌لرينڭ آيرى آيرى حركتلرى وار. إمتزاج وقتنده هر ايكى ذرّه، يعنى اونڭ ذرّه‌سى بونڭ ذرّه‌سيله إمتزاج ايدر، بر تك حركتله حركت ايدر. بر حركت معلّق قالير. چونكه إمتزاجدن أوّل ايكى حركت ايدى؛ شيمدى ايكى ذرّه بر اولدى، هر ايكى ذرّه بر ذرّه حكمنده بر حركت آلدى. ديگر حركت، صانعِ حكيمڭ بر قانونى ايله حرارته إنقلاب ايدر. ذاتًا ”حركت، حرارتى توليد ايدر“ بر قانونِ مقرّره‌در. ايشته بو سرّه بناءً بدنِ إنسانيده‌كى حرارتِ غريزيه، بو إمتزاجِ كيميويه ايله تأمين ايديلديگى گبى، قانده‌كى قاربون آلينديغى ايچون قان دخى صافى اولور. ايشته نَفَس داخله گيرديگى وقت، وجودڭ هم آبِ حياتنى تميزله‌يور، هم نارِ حياتى إشعال ايدييور. چيقديغى وقت آغزده معجزاتِ قدرتِ إلٰهيه اولان كلمه ميوه‌لرينى ويرييور. {فَسُبْحَانَ مَنْ تَحَيَّرَ فِى صُنْعِهِ الْعُقُولُ}