صوڭره او مدّعى، اونده ده مأيوس اولدى. بر إنسانڭ بدننه راست گلير. ينه كور طبيعت و سرسرى فلسفه لسانيله (طبيعيّونڭ ديدكلرى گبى) دير كه: ”سن بنمسڭ. سنى ياپان بنم. ويا سنده حصّه‌م وار.“ جوابًا او بدنِ إنسانى، حقيقت و حكمت ديليله و إنتظامنڭ لسانِ حاليله دير كه: ”أگر بتون أمثالم و يوزيمزده‌كى سكّۀِ قدرت و طرّۀِ فطرت بر اولان بتون إنسانلرڭ بدنلرينه حقيقى متصرّف اولاجق بر قدرت و علم سنده وارسه، هم صودن و هوادن طوت، تا نباتات و حيواناته قدر بنم أرزاقمڭ مخزنلرينه مالك اولاجق بر ثروتڭ و بر حاكميتڭ وارسه، هم بن قليف اولديغم غايت گنيش و يوكسك اولان روح، قلب، عقل گبى لطائفِ معنويه‌يى بنم گبى طار، سفلى بر ظرفده يرلشديره‌رك، كمالِ حكمت ايله إستخدام ايدوب عبادت ايتديره‌جك سنده نهايتسز بر قدرت، حدسز بر حكمت وارسه گوستر، صوڭره ”بن سنى ياپدم“ دى. يوقسه صوص! هم بنده‌كى إنتظامِ أكملڭ شهادتيله و يوزمده‌كى سكّۀِ وحدتڭ دلالتيله، بنم صانعم هر شيئه قدير، هر شيئه عليم، هر شيئى گورور و هر شيئى ايشيتير بر ذاتدر. سنڭ گبى سرسم، عاجزڭ پارمغى، اونڭ صنعتنه قاريشه‌ماز. ذرّه مقدار مداخله ايده‌مز.“

او شريكلرڭ وكيلى، بدنده دخى پارمق قاريشديره‌جق ير بولاماز، گيدر، إنسانڭ نوعنه راست گلير. قلبندن دير كه: ”بلكه بو طاغنيق، قارمه‌قاريشق اولان جماعت ايچنده؛ شيطان، اونلرڭ أفعالِ إختياريه و إجتماعيه‌لرينه قاريشديغى گبى، بلكه بن ده أحوالِ وجوديه و فطريه‌لرينه قاريشه‌بيله‌جگم و پارمق قاريشديره‌جق بر ير بولاجغم. و اونده بر ير بولوب بنى طرد ايدن بدنه و بدن حجيره‌سنه حكممى إجرا ايدرم.“ اونڭ ايچون بشرڭ نوعنه، ينه صاغير طبيعت و سرسم فلسفه لسانيله دير كه: ”سز چوق قاريشق بر شى گورونويورسڭز. بن سزه ربّ و مالكم وياخود حصّه‌دارم.“ دير. او وقت نوعِ إنسان، حق و حقيقت لسانيله، حكمت و إنتظامڭ ديليله دير كه: ”أگر بتون كُرۀِ أرضه گيديريلن و نوعمز گبى بتون حيوانات و نباتاتڭ يوزلر بيڭ أنواعندن، رنگارنك آتقى و إيپلردن كمالِ حكمتله طوقونان و ديكيلن گوملگى و ير يوزينه سريلن و يوز بيڭلر ذى‌حيات أنواعندن نسج اولنان و غايت نقشلى بر صورتده ايجاد ايديلن خاليچه‌يى ياپاجق و هر وقت كمالِ حكمتله تجديد ايدوب تازه‌لنديره‌جك بر قدرت و حكمت سنده وارسه، هم أگر بز ميوه اولديغمز كُرۀِ أرضه و چكردك اولديغمز عالمه تصرّف ايده‌جك و حياتمزه لازم مادّه‌لرى ميزانِ حكمتله أقطارِ عالمدن بزه گوندره‌جك بر محيط قدرت و شامل بر حكمت سنده وارسه، و يوزيمزده‌كى سكّۀِ قدرت بر اولان بتون گيتمش و گله‌جك أمثالمزى ايجاد ايده‌جك بر إقتدار سنده وارسه؛ بلكه بڭا ربوبيت دعوا ايده‌بيليرسڭ. يوقسه هايدى صوص! بنم نوعمده‌كى قارمه‌قاريشيقلغه باقوب پارمق قاريشديره‌بيليرم ديمه. چونكه إنتظام مكمّلدر. او قارمه‌قاريشيق ظن ايتديگڭ وضعيتلر، قدرتڭ قدر كتابنه گوره كمالِ إنتظام ايله بر إستنساخدر. چونكه بزدن چوق آشاغى اولان و بزم تحتِ نظارتمزده بولونان حيوانات و نباتاتڭ كمالِ إنتظاملرى گوسترييور كه، بزده‌كى قاريشيقلقلر بر نوع كتابتدر.