Ve dîni rüşvet verip, dünyayı da kazanamadılar. Medeniyetin günahları, iyiliklerine galebe edip, seyyiatı hasenatına râcih gelmekle, beşer iki harb-i umûmî ile iki dehşetli tokat yiyip, o günahkâr medeniyeti zir ü zeber edip öyle bir kusdu ki, yeryüzünü kanla bulaştırdı. İnşâallah istikbâldeki İslâmiyetin kuvvetiyle, medeniyetin mehasini galebe edecek, zemin yüzünü pisliklerden temizleyecek, sulh-u umûmîyi de te’min edecek.

Evet; Avrupa’nın medeniyeti, fazilet ve hüda üstüne te’sis edilmediğinden; belki heves ve heva, rekabet ve tahakküm üzerine bina edildiğinden; şimdiye kadar medeniyetin seyyiatı, hasenatına galebe edip, ihtilâlci komitelerle kurtlaşmış bir ağaç hükmüne girdiği cihetle, Asya medeniyetinin galebesine kuvvetli bir medâr, bir delil hükmündedir. Ve az vakitte galebe edecektir. Acaba istikbâle karşı ehl-i îman ve islâm için böyle maddî ve ma’nevî terakkiyata vesile ve kuvvetli, sarsılmaz esbab varken ve demiryolu gibi istikbâl saadetine yol açıldığı halde, nasıl me’yus olup ye’se düşüyorsunuz? Ve Âlem-i İslâmın kuvve-i ma’nevîyesini kırıyorsunuz. Ve ye’s ve ümidsizlikle zannediyorsunuz ki: Dünya, herkese ve ecnebilere terakki dünyasıdır. Fakat yalnız biçâre ehl-i İslâm için tedenni dünyası oldu, diye pek yanlış bir hataya düşüyorsunuz. Mâdem meylül-istikmal (tekemmül meyli); kâinatta, fıtrat-ı beşeriyede fıtraten dercedilmiş, elbette beşerin zulüm ve hatasiyle başına çabuk bir kıyamet kopmazsa; istikbâlde hak ve hakîkat, Âlem-i İslâmda nev-i beşerin eski hatîatına keffaret olacak bir saadet-i dünyeviye de gösterecek, İnşâallah...

Evet! Bakınız zaman, hatt-ı müstakim üzerine hareket etmiyor ki mebde’ ve müntehası birbirinden uzaklaşsın. Belki, Küre-i Arzın hareketi gibi bir dâire içinde dönüyor. Ba’zan terakki içinde yaz ve bahar mevsimi gösterir; ba’zan tedenni içinde kış ve fırtına mevsimi gösterir. Her kışdan sonra bir bahar, her geceden sonra bir sabah olduğu gibi, nev-i beşerin dahi bir sabahı, bir baharı olacak; İnşâallah...

Hakîkat-ı İslâmiyenin Güneşi ile sulh-u umûmî dâiresinde hakîki medeniyeti görmeyi, rahmet-i İlâhîyyeden bekliyebilirsiniz...