47- «Nefsini ıslah etmeyen, başkasını ıslah edemez.»
Risalede yeri: Sözler sh: 269 (Yirmibirinci Söz'ün başı) ve daha başka risalelerde benzeri olan hükümler...
Me'hazler: (Not: Bu hüküm, Kur'anın şu âyetinden alınmış olabilir:
Bakara Sûresi âyet: 44. Meâli: "Kitap okuyarak; insanların hayırlı işlere çağırıp ta, kendinizi unutursunuz. Hiç böyle emr-i bil-ma'ruf olur mu? Bunu hiç düşünmüyorsunuz.")
Nehc-ül Belâga - İmam-ı Ali sh: 480; Levakıh-ul Envar-il Kudsiye - Şa'ranî sh: 215
Zabıt şekli: Nehc-ül Belâga'dan Meâli: "Kim ki kendini insanlara imam kabul ederse, evvelâ kendi nefsinin talimiyle işe girişsin, sonra başkalarını... Hem nefsini terbiye ederken, evvelâ ahlâkını düzeltsin, sonra lisanını terbiye işinde kullanılsın. Kendi nefsinin muallimi ve terbiyecisi olmak, insanların muallim ve terbiyecisi olmaktan daha üstün ve evlâdır."
48- Üç sabır mes'elesi... «İşte ey sabırsız nefsim, sen üç sabırla mükellefsin...» Ve bu sabırların izahı.
Risalede yeri: Sözler sh: 271 (Yirmibirinci Söz'ün 1. Makamı); Mektubat sh: 280
Me'hazler: El-Feth-ül Kebir 2/200; İbn-i Ebi-d Dünya Ve Ebu Şeyh'i. "Es Sevab" eserinden nakil; EdDürer-ül Müntesire sh: 46 İbn-i Lâl'in "El-Mekârim" eserimden nakil.
Zabıt şekli:
Meâli: "Sabır üçtür. Birisi: Musibetler üzerine, ikincisi tâat üzerine, üçüncüsü masiyetten kendini çekip çevirmede olan sabırlardır."
49- Bağdan, bostandan çıkan mahsûlattan kim yese, sahibine bir sadaka olduğu...
Risalede metni: «Hem bu bağdan çıkan mahsûlattan kim yese, hayvan olsun, insan olsun, inek olsun sinek, müşteri olsun hırsız olsun, sana bir sadaka hükmüne geçer.»
Risalede yeri: Sözler sh: 272
Me'hazler: Sahih-i Buharî 3/135; Sahih-i Müslim 2/1189 iki hadîs; İbn-i Hibban 5/152; Cem'-ül Fevaid 1/440 Şeyheyn ve Tirmizî'den nakil; El-Feth-ül Kebir 3/119 ve 120; Müsned-i Ahmed 3/184 ve 191; Feyz-ül Kadir 3/30; Mişkât-ül Masabih hadîs no: 1900; Şerh-üs Sünne - Begavî 6/149 ve 150; Müsned-ül Firdevs 4/25; Müsned Halife bin Hayyat sh: 27; Şu'ab-ul İman 7/106; Darimî hadîs no: 664; Mu'cem-üt Taberanî El-Kebir 25/100 ve 101, hadîs no: 261; Müsned-i Ahmed 6/362
Zabıt şekli: Buharî'nin hadîsi:
Meâli: Resulullah (A.S.M.) ferman buyurmuştur ki: "Bir müslüman bir fidan diker, yahut bir tarlaya tohum eker, sonra bunlardan kuş, yahut insan, yahut hayvan kim olursa olsun yese, ona bir sadaka sayılır."
50- «... Nasıl bir hurma çekirdeğinden tâ mükemmel bir hurma ağacına kadan ne kadar meratib bulunur, öyle de namazın derecatında daha fazla meratib bulunabilir...»
Risalede yeri: Sözler sh: 273 (Yirmibirinci Söz'ün Birinci Makamı); daha sair Risalelerde benzeri hükümler varsa...
Me'hazler: Ez-Zühd - İbn-ül Mübarek 2/24
Zabıt şekli: (Türkçesini yazıyoruz:) "İki kişi omuz omuza, yan yana namazda bulunurlar. Amma fazilette, yer ile gök arası kadar farkı vardır." Bu rivayet, Hassan bin Atiyye ile meşhur muhaddis İmam-ı Şa'bî'den nakledilmiştir.
(Not: Bu bir hadîs olarak değil, bir rivayet ve büyüklerin hüküm ve sözü olarak geçmektedir.)
51- «İstiğfara müncer olan derk-i kusur ise, gurura müncer olan hüsn-ü amelin rü'yetine böyle vesveseli adama müreccahtır.»
Risalede yeri: Sözler sh: 277 (Yirmibirinci Söz'ün İkinci Makamı'nın Dördüncü Vechi) ve sair Risalelerde aynı mânada bulunabilen yerler...
Me'hazler: Nehc-ül Belâga sh: 447; El-Keşkûl Bahaeddin El-Âmilî 2/217 Hazret-i Ali'den nakil; Şerhül Hikem-il Ataiyye Tâcüddin Atâullah-il İskenderî sh: 82
Zabıt şekli:
Meâli: "Seyyie ki, senin nefsini kötü gösterir, seni ucbe sevk edecek olan bir haseneden Allah'ın yanında hayırlıdır."