الحاصل: ناصل حكايۀِ تمثيليهده بر ضابطڭ جزداننه و دفترينه باقوب گورمش ايدك كه؛ هم رتبهسى، هم وظيفهسى، هم معاشى، هم دستورِ حركتى، هم جهازاتى بزه گوستردى كه؛ او ضابط، او موقّت ميدان ايچون دگل، بلكه مستقر بر مملكته گيدهجك ده اوڭا گوره چاليشييور. عينًا اونڭ گبى؛ إنسانڭ قلب جزدانندهكى لطائف و عقل دفترندهكى حواس و إستعدادندهكى جهازات، تمامًا و متّفقًا سعادتِ أبديهيه متوجّه و اوڭا گوره ويريلمش و اوڭا گوره تجهيز ايديلمش اولديغنه أهلِ تحقيق و كشف متّفقدرلر. أزجمله:
مثلا عقلڭ بر خدمتكارى و تصويرجيسى اولان قوّۀِ خياليهيه دينلسه كه: ”سڭا بر ميليون سنه عمر ايله سلطنتِ دنيا ويريلهجك، فقط آخرده مطلقا هيچ اولاجقسڭ.“ توهّم آلداتمهمق، نفس قاريشمهمق شرطيله ”اوخ“ يرينه ” آه“ دييهجك و تأسّف ايدهجك. ديمك أڭ بيوك فانى، أڭ كوچك بر آلَت و جهازاتِ إنسانيهيى طويورهمييور. ايشته بو إستعداددندر كه، إنسانڭ أبده اوزانمش أمللرى و كائناتى إحاطه ايتمش أفكارلرى و أبدى سعادتلرينڭ أنواعنه ياييلمش آرزولرى گوسترر كه؛ بو إنسان أبد ايچون خلق ايديلمش و أبده گيدهجكدر. بو دنيا اوڭا بر مسافرخانهدر و آخرتنه بر إنتظار صالونيدر.