يدنجيسى: إرادۀِ جزئيۀِ إنسانيه و جزءِ إختياريه‌سى چندان ضعيفدر، بر أمرِ إعتباريدر، فقط جنابِ حق و حكيمِ مطلق، او ضعيف جزئى إراده‌يى، إرادۀِ كلّيه‌سنڭ تعلّقنه بر شرطِ عادى ياپمشدر. يعنى معنًا دير: ”أى عبدم! إختيارڭله هانگى يولى ايسترسه‌ڭ، سنى او يولده گوتورورم. اويله ايسه مسئوليت سڭا عائددر!“ تشبيهده خطا اولماسين، سن بر إقتدارسز چوجغى اوموزيڭه آلسه‌ڭ، اونى مخيّر بيراقوب ”نره‌يى ايسترسه‌ڭ سنى اورايه گوتوره‌جگم“ ديسه‌ڭ، او چوجق يوكسك بر طاغى ايستدى، گوتوردڭ. چوجق اوشودى ياخود دوشدى. ألبته ”سن ايستدڭ“ دييه‌رك عتاب ايدوب اوستنده بر طوقات ووراجقسڭ. ايشته جنابِ حق، أحكم الحاكمين، نهايت ضعفده اولان عبدڭ إراده‌سنى بر شرطِ عادى ياپوب، إرادۀِ كلّيه‌سى اوڭا نظر ايدر.

الحاصل: أى إنسان! سنڭ ألڭده غايت ضعيف، فقط سيّئاتده و تخريباتده ألى غايت اوزون و حسناتده ألى غايت قيصه، جزءِ إختيارى نامنده بر إراده‌ڭ وار. او إراده‌نڭ بر ألنه دعايى وير كه، سلسلۀِ حسناتڭ بر ميوه‌سى اولان جنّته ألى يتيشسين و بر چيچگى اولان سعادتِ أبديه‌يه ألى اوزانسين. ديگر ألنه إستغفارى وير كه، اونڭ ألى سيّئاتدن قيصه‌لسين و او شجرۀِ ملعونه‌نڭ بر ميوه‌سى اولان زقّومِ جهنّمه يتيشمه‌سين. ديمك دعا و توكّل، ميلانِ خيره بيوك بر قوّت ويرديگى گبى؛ إستغفار و توبه دخى، ميلانِ شرّى كسر، تجاوزاتنى قيرار.

اوچنجى مبحث: قدره ايمان، ايمانڭ أركانندندر. يعنى: ”هر شى، جنابِ حقّڭ تقديريله‌در.“ قدره دلائلِ قطعيه او قدر چوقدر كه، حدّ و حسابه گلمز. بز، بسيط و ظاهر بر طرز ايله شو ركنِ ايمانى‌يى، نه درجه قوّتلى و گنيش اولديغنى، بر مقدّمه ايله گوستره‌جگز.