ايشته او شجرهنڭ قوّۀِ شهويۀِ بهيميه دالنده، بشرڭ أنظارينه ويرديگى ميوهلر ايسه؛ أصناملر و آلههلردر. چونكه فلسفهنڭ أساسنده، قوّت مستحسندر. حتّى {اَلْحُكْمُ لِلْغَالِبِ} بر دستوريدر. ”غلبه ايدنده بر قوّت وار. قوّتده حق واردر.“ دير.(حاشيه ١) ظلمى معنًا آلقيشلامش؛ ظالملرى تشجيع ايتمشدر و جبّارلرى، الوهيت دعواسنه سَوق ايتمشدر. هم مصنوعدهكى گوزللگى و نقشدهكى حسنى، مصنوعه و نقشه مال ايدوب، صانع و نقّاشڭ مجرّد و مقدّس جمالنڭ جلوهسنه نسبت ايتميهرك، ”نه گوزل ياپيلمش“ يرينه ”نه گوزلدر“ دير. پرستشه لايق بر صنم حكمنه گتيرر. هم هركسه صاتيلان مزخرف، خودفروش، گوستريجى، رياكار بر حسنى إستحسان ايتديگى ايچون رياكارلرى آلقيشلامش، صنممثاللرى كندى عابدلرينه عابده (حاشيه ٢) ياپمشدر. او شجرهنڭ قوّۀِ غضبيه دالنده، بيچاره بشرڭ باشنده كوچك بيوك نمرودلر، فرعونلر، شدّادلر ميوهلرينى يتيشديرمش. قوّۀِ عقليه دالنده، عالمِ إنسانيتڭ دماغنه دهريّون، مادّيون، طبيعيّون گبى ميوهلرى ويرمش؛ بشرڭ بيننى بيڭ پارچه ايتمشدر.
شيمدى شو حقيقتى تنوير ايچون، فلسفه مسلگنڭ أساساتِ فاسدهسندن نشئت ايدن نتيجهلريله، سلسلۀِ نبوّتڭ أساساتِ صادقهسندن تولّد ايدن نتيجهلرينڭ بيڭلر موازنهسندن نمونه اولارق اوچ درت مثال ذكر ايدييورز.