Beshinchi hayot tabaqasi: qabr ahlining ruhoniy hayotlaridir. Ha, o’lim makon almashtirishdir, ruhning erkinlikka chiqishidir, vazifadan ozod bo’lishdir... Mahv bo’lish va yo’qlikka ketish va fano emasdir. Hadsiz voqealarga ko’ra, avliyo ruhlarining
IKKINCHI SAVOL: Furqoni Hakiymda اَلَّذِى خَلَقَ اْلمَوْتَ وَاْلحَيَوةَ لِيَبْلُوَكُمْ اَيُّكُمْ اَحْسَنُ عَمَلاً kabi oyatlarda, «O’lim ham hayot kabi yaralishdir, ham bir ne`matdir,» deya uqtiriladi. Holbuki, zohiran o’lim parchalanishdir, yo’qolishdir, chirishdir, hayotning so’nishidir, lazzatlarni ketkazuvchidir... Qanday qilib yaralish va ne`mat bo’la oladi?
Aljavob: «Birinchi Savol»ning javobining oxirida aytilganidek, o’lim hayot vazifasidan ozod bo’lishdir, ta`tilga chiqishdir, makon o’zgartirishdir, vujud almashtirishdir, boqiy hayotga da`vatdir, boqiy hayotning boshlanishi va muqaddimasidir. Hayotning dunyoga kelishi yaratilish va taqdir bilan bo’lganidek, dunyodan ketishi ham yaratilish va taqdir bilan, bir hikmat va tadbir bilan bo’ladi. Chunki eng oddiy hayot tabaqasida bo’lgan o’simlikning o’limi hayotdan ko’ra muntazam bir san`at asari ekanini ko’rsatadi. Zero mevalarning, danaklarning, urug’larning o’limi, chirish ila buzilayotgandek va parchalanayotgandek ko’ringani holda, g’oyat muntazam bir kimyoviy muomala va mezonli ravishda unsurlarning birikishi va hikmatli tarzda zarralarning shakllanishidan iborat bir qorilmoqdirki, bu ko’rinmagan intizomli va hikmatli o’limni niholning hayoti ila namoyon qiladi. Demak, danakning o’limi nihol hayotining boshlanishidir, balki ayni hayoti hukmida bo’lgani uchun, shu o’lim ham hayot kabi yaralishdir va muntazamdir. Ham hayotdor mevalarning, yohud hayvonlarning inson me`dasida o’limlari inson hayotiga chiqishlariga zamin bo’lganidan, «o’lim ularning hayotidan ko’ra muntazamdir va yaralishdir» deyiladi.