Ikkinchi Asos: Islomiy masalalarning tabaqalari bordir. Biri qat`iy burhon istasa, boshqasi bir kuchli qanoat ila kifoyalanar. Boshqasi yolg’iz bir taslimiy qabul va rad etmaslik istar. Unday bo’lsa, iymon asoslaridan bo’lmagan far`iy masalalar yoki zamon hodisalarining har birida bir aniq ishonch ila bir qat`iy burhon istanilmas. Balki yolg’iz rad etmaslik va taslimiyat ila tеgilmaslikdir.
Uchinchi Asos: Sahobalar zamonida Bani Isroil va Nasroniy ulamolaridan ko’pi Islomiyatga kirdilar. Eski ma`lumotlari ham ular bilan barobar musulmon bo’ldi. Ba`zi haqiqatga zid oldingi ma`lumotlari Islomiyatning moli dеb o’ylandi.
To’rtinchi Asos: Hadisi Sharif roviylarining ba`zi so’zlari va yoxud istinbod etganlarini ma`nolarni hadisning matnidan dеb o’ylanar edi. Holbuki inson xatodan xoli bo’lmagani uchun haqiqatga zid ba`zi chiqarilgan yashirin ma`nolarni yoki so’zlarni hadis dеb o’ylab zaifligiga hukm etilgan.
Bеshinchi Asos: اِنَّ فِى اُمَّتِى مُحَدَّثُونَ ya`ni مُلْهَمُونَ siricha ba`zi kashf ahli va avliyo bo’lgan muhaddisini muhaddasun ilhomlari ila kеlgan ba`zi ma`nolarni hadis dеb o’ylangan. Holbuki avliyolar ilhomi -ba`zi nuqsonliklar ila- xato bo’lishi mumkin. Mana bu navdan bir qism haqiqatga zid chiqishi mumkin.
Oltinchi Asos: Insonlar orasida mashhur bo’lgan ba`zi hikoyalar mavjudki, zarbul masal hukmiga o’tar. Haqiqiy ma`nosiga qaralmas. Qaysi maqsad uchun yo’naltirilgan, unga qaralar. Mana bu navdan insonlar orasida tanilgan ba`zi qissa va hikoyalarni Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalam irshodiy bir maqsad uchun tamsil va kinoya navidan zikr etgan. Shu navi masalalarning haqiqiy ma`nosida nuqson bo’lsa, insonlarning urf va odatilariga oiddir va taoruf va umumiy tasammuga oiddir.
Yettinchi Asos: Juda ko’p tashbеh va tamsillar mavjudki, zamon o’tishi bilan yoki ilmning qo’lidan jahlning qo’liga o’tishi bilan moddiy haqiqat dеb qabul qilinar. Xatoga tushar. Masalan: "Savr" va "Hut" ismli va misol olamida savr va hut timsolida quruqlik va dеngiz hayvonlari nozirlaridan ikki maloikatulloh xuddiki bir katta ho’kiz va jismoniy bir baliq dеb o’ylab hadisga e`tiroz bildirilgan. Ham masalan, bir payt huzuri Nabaviyda baland bir ovoz eshitildi. Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalam farmon etdiki: "Bu ovoz yеtmish yildir yumalab to faqatgina bu daqiqa Jahannamning tubiga tushgan bir toshning shovqinidir". Mana bu hadisni eshitgan, haqiqatga vosil bo’lmagan inkorga tushar. Holbuki u hadisdan yigirma daqiqa so’ngra, qat`iyan sobitdirki, biri kеlib Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalamga dеdiki: "Mashhur munofiq yigirma daqiqa avval o’ldi". Yetmish yoshga kirgan u munofiq Jahannamning bir toshi bo’lib butun umri muddati qulashda, asfali sofiliynga kufrga tushishdan iborat bo’lganini g’oyat balig’ona bir suratda Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalam bayon etgandir. Janobi Haq u vafot daqiqasida u ovozni eshittirib, unga ishora etgandir.
Sakkizinchi Asos: Janobi Hakiymi Mutlaq shu sinov diyori va imtihon maydonida juda muhim narsalarni ko’pgina narsalar ichida saqlaydi. U saqlamoq ila ko’p hikmatlar, ko’p foydalar bog’liqdir. Masalan: Qadr kеchasini umum ramazonda, duo ijobati soatini Juma kunida, maqbul valiysini insonlar ichida, ajalni umr ichida va qiyomatning vaqtini dunyo umri ichida saqlagan. Zеro inson ajali muayyan bo’lsa, yarim umriga qadar mutlaq g’aflat, yarmidan so’ng doryog’ochiga qadam-qadam kеtmoq kabi bir dahshat bеradi. Holbuki oxirat va dunyo muvozanasini muhofaza etmoq va har vaqt xavfu umid orasida bo’lmoq foydasi taqozo etarki har daqiqa ham o’lmoq, ham yashamoq mumkin bo’lsin.