"Tavhidning Ikki Burhoni Muazzami"
Shu koinot tamomi ila bir burhoni muazzamdir. Lisoni g’ayb shahodat ila musabbihdir, muvahhiddir. Ha tavhidi Rahmon ila, buyuk bir ovoz ila zokirdirki:
La Ilaha Illa Hu...
Butun zarrot hujayroti, butun arkon-u a`zosi bittadan lisoni zokirdir; u buyuk ovoz ila barobar derki:
La Ilaha Illa Hu...
U tillarda turlanmoq bor, u ovozlarda marotib bor. Faqat bir nuqtada to’plar, uning zikri, uning ovoziki:
La Ilaha Illa Hu...
Bu bir insoni akbardir, buyuk ovoz ila etar zikrni; butun ajzosi, zarroti kichkina ovozlari ila, u baland ovoz ila barobar derki:
La Ilaha Illa Hu...
Shu olam xalqa-i zikri ichida o’qiydi ashrni, shu Qur`on mashriqi nurni. Butun ziruh etar fikrniki:
La Ilaha Illa Hu...
Bu Furqoni Jalilushshon u tavhidga notiq burhon, butun oyot sodiq lison. Shuoot-i barika-i iymon. Barobar derki:
La Ilaha Illa Hu...
Quloqni gar yopishtirsang shu Furqonning ko’kragiga, chuqurlikning chuquridan yaqqol eshitasan, samoviy bir sado derki:
La Ilaha Illa Hu...
U ovozdir g’oyatda ulviy, nihoyat daraja jiddiy, haqiqiy g’oyat samimiy, ham nihoyat munis va mukni` va burhon ila mujahhazdir. Mukarrar derki:
La Ilaha Illa Hu...
Shu burhoni munavvarda, olti jihati shaffofki, ustida munaqqashdir gullamish sikka-i i`joz. Ichida porlagan nuri hidoyat derki:
La Ilaha Illa Hu...
Ha, ostida to’qilmish nozik mantiq va burhon, o’ngida aqliy istintoq; murafraf har taraf, zehnlar "Sadaqta" derki:
La Ilaha Illa Hu...
Yamin bo’lgan shimolida etar vijdonni istishhod. Oldida husni xayrdir, hadafida saodatdir. Uning kalitidir har damki:
La Ilaha Illa Hu...
U yuzlangan qarshi taraf, unga dastak samoviydirki, vahyi mahzi Rabboniy. Bu shish jihat ziyodordir; burjlarida tajalliydorki:
La Ilaha Illa Hu...
Ha o’g’ri vasvasasi, ba vahimi shubha-i tariq, ne haddi borki u dinsiz, kira olsin bu porloq qasrga. Ham shariqki, sur suralar shahiq, har kalima bir malaki notiqki:
La Ilaha Illa Hu...
U Qur`oni Azimushshon qanday bir bahri tavhiddir. Birgina qatra, misol uchun birgina Sura-i Ixlos.. faqat qisqa birgina ramzi nihoyatsiz ramzlaridandir. Butun anvo-i shirkni rad etar, hamda etti anvo-i tavhidni etar isbot; uchi manfiy, uchi musbat shu olti jumlada birdan: