Halbuki buna muvaffak olmak pek güçtür. Onun için senin desîsen ile şu zamanda, bîtarafane muhakeme sûreti altında çokları îmanlarını kaybediyorlar.

Şeytan döndü ve dedi:

— Kur’ân, beşer kelâmına benziyor. Onların muhaveresi tarzındadır. Demek beşer kelâmıdır. Eğer, Allah’ın kelâmı olsa; O’na yakışacak, her cihetçe hârikulâde bir tarzı olacaktı. O’nun san’atı nasıl beşer san’atına benzemiyor; kelâmı da benzememeli?

Cevaben dedim:

— Nasılki Peygamberimiz (A.S.M.) mu’cizatından ve hasâisinden başka, ef’al ve ahvâl ve etvârında beşeriyette kalıp, beşer gibi âdet-i İlâhîyyeye ve evâmir-i tekviniyesine münkad ve mutî’ olmuş. O da soğuk çeker, elem çeker ve hâkezâ... Her bir ahvâl ve etvârında hârikulâde bir vaziyet verilmemiş. Tâ ki ümmetine ef’âliyle imam olsun, etvâriyle rehber olsun, umum harekâtiyle ders versin. Eğer her etvârında hârikulâde olsa idi, bizzât her cihetçe imam olamazdı. Herkese mürşid-i mutlak olamazdı. Bütün ahvâliyle Rahmeten lil-âlemîn olamazdı. Aynen öyle de: Kur’ân-ı Hakîm ehl-i şuura imamdır, cinn ve inse mürşittir, ehl-i kemâle rehberdir, ehl-i hakîkata muallimdir. Öyle ise, beşerin muhâveratı ve üslûbu tarzında olmak zarûri ve kat’idir. Çünkü cin ve ins münâcatını O’ndan alıyor, duâsını O’ndan öğreniyor, mesâilini O’nun lîsaniyle zikrediyor, edeb-i muâşereti ondan taallüm ediyor ve hâkezâ... Herkes O’nu merci’ yapıyor. Öyle ise, eğer Hazret-i Mûsa Aleyhisselâm’ın Tûr-i Sîna’da işittiği Kelâmullah tarzında olsa idi, beşer bunu dinlemekte ve işitmekte tahammül edemezdi ve merci’ edemezdi. Hazret-i Mûsa Aleyhisselâm gibi bir ulü-l azm, ancak birkaç kelâmı işitmeye tahammül etmiştir. Mûsa Aleyhisselâm demiş:

Şeytan yine döndü, dedi ki:

— Kur’ânın mesâili gibi çok zâtlar o çeşit mesâili din nâmına söylüyorlar. Onun için, bir beşer, din nâmına böyle bir şey yapmak mümkün değil mi?

Cevaben Kur’ânın nuriyle dedim ki:

Evvelâ: Dindar bir adam, din muhabbeti için “Hak böyledir. Hakîkat budur. Allah’ın emri böyledir” der. Yoksa, Allah’ı kendi keyfine konuşturmaz.