UCHINCHI SHUA: Qur`oni Mo’`jiz-ul Bayonning g’aybiy xabarlari va har asrda yoshligini muhofaza etishi va har tabaqa insonga muvofiq kelishi ila hosil bo’lgan i`jozdir. Shu Shuaning "Uch Jilva"si bor.
Birinchi Jilva: G’aybiy xabarlaridir. Shu jilvaning "Uch Shavqi" bor.
Birinchi Shavq: Moziyga oid g’aybiy xabarlaridir. Ha, Qur`oni Hakim ittifoqan ummiy va amin bir Zotning lisoni ila Hz. Odam zamonidan to Asri Saodatga qadar anbiyolarning muhim holatlarini va ahamiyatli voqealarini shunday bir tarzda zikr etadiki, Tavrot va Injil kabi kitoblarning tasdig’i ostida g’oyat quvvat va jiddiyat ila xabar beradi. O’tmishdagi eski Muqaddas Kitoblarning ittifoq etgan nuqtalarida uyg’unlik etgandir. Ixtilof etgan bahslarini to’g’rilab hodisaning aslini ochiqlaydi. Demak, Qur`onning g’aybni ko’rgan nazari u o’tmishdagi eski Muqaddas Kitoblarning umumidan ustun moziy ahvolini ko’radiki, ittifoqiy masalalarda tasdiq etib ularni to’g’riligiga shahodat beradi. Ixtilofiy masalalarda to’g’rilab ularga to’g’rilovchi bo’ladi. Holbuki Qur`onning voqealari va moziy hollariga doir xabarlari aqliy bir ish emaski, aql ila xabar berilsin. Balki samoga bog’liq naqldir. Naql esa qiroat va kitobat ahliga maxsusdir. Do’st va dushmanning ittifog’i ila qiroatsiz, kitobatsiz, omonat ila ma`ruf, ummiy laqabi ila vasflangan bir zotga nozil bo’ladi. Ham u moziy ahvolini shunday bir suratda xabar beradiki, butun u ahvolni ko’rayotganday bahs etadi. Chunki uzun bir hodisaning hayot manbai va ruhini oladi. Maqsadiga muqaddima qiladi. Demak Qur`ondagi natijalar, xulosalar ko’rsatadiki, bu xulosa va natijani ko’rsatgan butun moziyni butun ahvoli ila ko’radi. Zero bir zotning bir fanda yoki bir san`atda mutaxassis bo’lgani; xulosali bir so’z ila, natijali bir san`at ila u shaxslarning mahorat va malakalarini ko’rsatgani kabi, Qur`onda zikr qilingan voqealarning xulosalari va ruhlari ko’rsatadiki, ularni so’zlagan butun voqealarni ihota etgan, ko’rmoqda, (ta`bir joiz bo’lsa) bir favqulodda mahorat ila xabar bermoqda.
Ikkinchi Shavq: Istiqbolga oid g’aybiy xabarlaridir. Shu qism xabarlarning ko’p navlari bor. Birinchi qism xususiydir. Bir qismi kashf ahli va avliyolarga maxsusdir. Masalan: Muhyiddini Arab(Q.S.) الۤمۤ - غُلِبَتِ الرُّومُ surasida juda ko’p g’aybiy xabarlarni topgandir. Imomi Rabboniy suralarning boshidagi muqattatot harflari ila ko’p g’aybiy ishlarning ishoralarini va xabarlarini ko’rgandir va hokazo... Ulamo-i botin uchun Qur`on boshdan oxirigacha g’aybiy xabarlar navidandir. Biz esa umumga oid bo’lgan bir qismiga ishora etamiz. Buning ham juda ko’p tabaqalari bor. Yolg’iz bir tabaqadan bahs etamiz. Xullas, Qur`oni Hakim Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalamga der:(Izoh)
فَاصْبِرْ اِنَّ وَعْدَ اللهِ حَقٌ 1 - لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ اِنْ شَاۤءَ اللهُ اٰمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ لاَ تَخَافُونَ… هُوَ الَّذِى اَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدىَ وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ 2 - وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبوُنَ - فِى بِضْعِ سِنِينَ ِللهِ اْلاَمْرُ 3 - فَسَتُبْصِرُ وَيُبْصِرُونَ - بِأَيِّكُمُ الْمَفْتُونُ 4 - اَمْ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ الْمَنُونِ - قُلْ تَرَبَّصُوا فَاِنِّى مَعَكُمْ مِنَ الْمُتَرَبِّصِينَ 5 - وَاللهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ 6 - فَاِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَلَنْ تَفْعَلُوا 7 - وَلَنْ يَتَمَنَّوْهُ اَبَداً 8 - سَنُرِيهِمْ اٰيَاتِنَا فِى اْلاٰفَاقِ وَفِىۤ اَنْفُسِهِمْ حَتّٰى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ اَنَّهُ الْحَقُّ 9 - قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ اْلاِنْسُ وَالْجِنُّ عَلٰى اَنْ يَاْتوُا بِمِثْلِ هٰذَا الْقُرْاٰنِ لاَ يَاْتوُنَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيراً
يَاْتِى اللهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ اَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ اَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِى سَبِيلِ اللهِ وَلاَ يَخَافُونَ لَوْمَةَ لاَۤئِمٍ 1 - وَقُلِ الْحَمْدُ ِللهِ سَيُرِيكُمْ اٰياَتِهِ فَتَعْرِفُونَهَا 2 - قُلْ هُوَ الرَّحْمٰنُ اٰمَنَّا بِهِ وَعَلَيْهِ تَوَكَّلْنَا فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ فِى ضَلاَلٍ مُبِينٍ 3 - وَعَدَ اللهُ الَّذِينَ اٰمَنوُا مِنْكُمْ وَعَمِلوُا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِى اْلاَرْضِ كَماَ اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِيَنهُمُ الَّذِى ارْتَضٰى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ اَمْناً
ko’p oyatlarning ifoda etgan g’aybiy xabarlardirki, aynan to’g’ri bo’lib chiqqandir. Xullas, juda ko’p e`tiroz va tanqidlarga ma`ruz va eng kichik bir xatosi tufayli da`vosini yo’qotadigan bir Zotning lisonidan bunday ikkilanmasdan, mukammal jiddiyat va amniyat ila va quvvatli bir ishonchni his ettirgan bir tarzda bunday g’aybiy xabar qat`iyan ko’rsatadiki, u Zot Ustozi Azaliysidan dars olmoqda, so’ngra so’zlamoqda.
-----------------------------------------------
(Izoh) Bu g’aybdan xabar bergan oyatlar juda ko’p tafsirlarda izoh etilganidan va eski harf ila nashr etmoq niyati muallifiga bergan shoshilish xatosidan bu yerda izohsiz va u qiymatdor xazinalar yopiq qoldilar.