Yigirmanchi Deraza(Izoh)

فَسُبْحَانَ الَّذِى بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَىْءٍ وَاِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلاَّ عِنْدَنَا خَزَآئِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ اِلاَّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ وَ اَرْسَلْنَا الرِّيَاحَ لَوَاقِحَ فَاَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَآءِ مَآءً مُبَارَكًا فَاَسْقَيْنَاكُمُوهُ وَ مَآ اَنْتُمْ بِخَازِنِينَ

Qandayki, juz`iyotda va natijalarda va ikir-chikirlarda mukammal hikmat va san`at go’zalligi ko’rinmoqda. Xuddi shuningdek, tasodifiy va aralash-quralash deb o’ylangan kulliy unsurlarning, ulkan maxluqotlarning zohiran tartibsiz ko’ringan holatlari ham bir hikmat ila va san`at ila vaziyatlar oladilar. Masalan, ziyoning porlashi, boshqa hikmatli xizmatlarining dalolatiga ko’ra, yer yuzida Ilohiy san`atlarni Rabboniy izn ila yoritib ko’rsatish va e`lon qilishdir. Demak, bir Sone`i Hakiym tarafidan ziyo xizmat qildirilmoqda. Olam bozorining ko’rgazmalaridagi antiqa san`atlarini u orqali ko’rsatmoqda.
Endi shamollarga boqki, boshqa hakiymona va kariymona foydalarining va vazifalarining shahodatiga ko’ra, g’oyat muhim va ko’p vazifalar uchun yelib-yugurmoqdalar. Demak, u esish bir Sone`i Hakiym tarafidan bir vazifalantirishdir, bir boshqarilishdir, bir ishlatilishdir. Esishlari esa Rabboniy amrning tezda bajarilishi uchun sur`at ila ishlashidir.
Endi chashmalarga, soylarga, irmoqlarga boq! Yerdan, tog’lardan qaynab chiqishlari tasodifiy emas. Chunki ulardan kutilgan natija va rahmat asarlari bo’lgan foydalarining va samaralarining shahodatiga ko’ra va tog’larda ehtiyojga mos miqdorda to’planishlarining ifodasiga ko’ra va bir hikmatli miqdorda yuborilishining dalolatiga ko’ra ko’rsatilmoqdaki, bir Rabbi Hakiymning itoat ettirish va jamlashi bilan bo’lmoqda. Va qaynab chiqishlari esa Uning amriga hayajon bilan bo’ysunishlaridir.
Endi yerdagi barcha toshlarning va javharlarning va ma`danlarning navlariga boq! Bularning ziynatlari va manfaatli xosiyatlari bir Sone`i Hakiymning ziynatlashi ila, tartibi ila, tadbiri ila, tasvirlashi ila bo’layotganini ularga taalluqli hakiymona foydalari va hayotdagi manfaatlari hamda insoniy zaruratlar va hayvoniy ehtiyojlarga muvofiq bir tarzda hozirlangani ko’rsatmoqda.