Ve: Yâ İlâhî! Yâ Rabbî! Yâ Hâlıkî! Yâ Musavvirî! Yâ Mâlikî ve yâ men lehülmülkü velhamd! Senin mülkün ve emanetin ve vedîan olan şu kulübecikte misafirim, mâlik değilim.” de; o bâtıl temellük dâvasından vazgeç! Çünkü o temellük dâvası, insanı pek elîm elemlere ma’rûz bırakır. (Hâşiye)

Arkadaş! Îman, bütün eşya arasında hakîki bir uhuvveti, irtibatı, ittisali ve ittihad râbıtalarını tesis eder.

Küfür ise, bürûdet gibi bütün eşyayı birbirinden ayrı gösterir ve birbirine ecnebi nazariyle baktırır. Bunun içindir ki: Mü’minin ruhunda adâvet, kin, vahşet yoktur. En büyük bir düşmaniyle bir nevi kardeşliği vardır. Kâfirin ruhunda hırs, adâvet olduğu gibi nefsini iltizam ve nefsine i’timadı vardır. Bu sırra binâendir ki, dünya hayatında ba’zan galebe kâfirlerde olur. Ve keza, kâfir, dünyada hasenatının mükâfatını “Filcümle” görür. Mü’min ise, seyyiatının cezasını görür.

Bunun için dünya, kâfire Cennet (yâni âhirete nisbeten), mü’mine Cehennemdir (yâni saadet-i ebediyesine nisbeten). Yoksa, dünyada dahi mü’min yüz derece ziyâde mes’uttur, denilmiştir.

Ve keza, îman, insanı ebediyete, Cennet’e lâyık bir cevhere kalbeder. Küfür ise, ruhu, kalbi söndürür, zulmetler içinde bırakır. Çünkü îman, kabuğunun içerisindeki lübbü gösterir. Küfür ise, lüb ile kabuğu tefrik etmez. Kabuğu aynen lüb bilir ve insanı cevherlik derecesinden kömür derecesine indirir.

Arkadaş! Kalb ile ruhun hastalığı nisbetinde felsefe ilimlerine meyil ve muhabbet ziyâde olur. O hastalık marazı da, ulûm-u akliyeye tevaggul etmek nisbetindedir.

---------------------------------------------
(Hâşiye): (Mütercimin bir i’tizarı)
Mesnevî-i Nûriye’nin Arabî asıl nüshasında bulunan ve yeri burası olan Sübhanallah, Elhamdülillâh ve Allahuekber’e dâir çok kıymetli ve ehemmiyetli bir kısmı, üslûbunu ve fesahatını muhafaza edememek ve evrâd makamında okunabilen o hakîkatleri Türkçeye çevirmekle, kıymet-i asliyesini haleldar etmek endişesiyle tercüme etmedim. Karilerden özür diler, rahmet ve hayır duâlarını beklerim.

Mütercim

ABDÜLMECİD