Tılsımlar Mecmuası | Yirmidokuzuncu Sözün İkinci Maksadı | 116
(103-122)
Zîhayat fertlerden (yâni insanlardan) terekküb eden bir daire-i azîmenin nokta-i merkeziyyesindeki ferdin elinde bir mum ve daire-i muhitteki fertlerin ellerinde de birer âyine farzedilse; nokta-i merkeziyyenin muhit aynalarına verdiği feyiz ve cilve-i aks, müzahametsiz, tecezzisiz, tenakussuz, nisbeti birdir.
Üçüncü Temsil: "Müvazene Sırrı"dır. Meselâ:
Hakikî ve hassas ve çok büyük bir mizan bulunsa; iki gözünde iki güneş veya iki yıldız veya iki dağ veya iki yumurta veya iki zerre herhangisi bulunursa bulunsun, sarf olunacak ayni kuvvet ile o hassas azîm terazinin bir gözü göğe, biri zemine inebilir.
Dördüncü Temsil: "İntizam Sırrı"dır. Meselâ:
En azîm bir gemi, en küçük bir oyuncak gibi çevrilebilir.
Beşinci Temsil: "Tecerrüd Sırrı"dır. Meselâ:
Teşahhusattan mücerred bir mahiyet, bütün cüz'iyyatına en küçüğünden en büyüğüne tenakus etmeden, tecezzi etmeden bir bakar, girer. Teşahhusat-ı zâhiriyye cihetindeti hususiyetler, müdahale edip şaşırtmaz.O mahiyet-i mücerredin nazarını tağyîr etmez. Meselâ: İğne gibi bir balık, Balina balığı gibi o mahiyet-i mücerredeye mâliktir. Bir mikrop, bir gergedan gibi mahiyet-i hayvaniyeyi taşıyor.
Altıncı Temsil: "İtâat Sırrı"nı gösterir. Meselâ:
Bir kumandan, "Arş" emri ile bir neferi tahrik ettiği gibi, aynı emir ile bir orduyu tahrik eder, şu temsil-i itâat sırrının hakikati şudur ki: Kâinatta, bittecrübe herşey'in bir nokta-i kemâli vardır. O şey'in, o noktaya bir meyli vardır. Muzaaf meyil, ihtiyaç olur. Muzaaf ihtiyaç, iştiyak olur. Muzaaf iştiyak incizab olur ve incizab, iştiyak, ihtiyaç, meyil; Cenâb-ı Hakk'ın evâmir-i tekvîniyyesinin, mahiyet-i eşya tarafından birer habbe ve nüve-i imtisâlidirler. Mümkinat mahiyetlerinin mutlak kemâli, mutlak vücuttur. Hususî kemâli; istidatlarını, kuvveden fiile çıkaran ona mahsus bir vücuttur, İşte bütün kâinatın "Kün" emrine itâatı, birtek nefer hükmünde olan bir zerrenin itâatı gibidir. İrade-i Ezeliyye'den gelen "Kün" emri ezelisine mümkinatın itaatı ve imtisâlinde yine iradenin tecellisi olan meyil ve ihtiyaç ve şevk ve incizab; birden, beraber mündemiçtir. Lâtif su, nâzik bir meyille incimad emrini aldığı vakit demiri parçalaması, itâat sırrının kuvvetini gösterir.
Ses Yok